Geschiedenis van de onmaatschappelijkheidsbestrijding in ...

Onmaatschappelijkheidsbestrijding in Nederland 1914-1970
naamde pseudoberoepen geschikt. Dit zijn beroepen die een minimum
aan kennis en vakkundigheid vereisen maar wel het aureool van vakmanschap
hebben zoals markiezenmaker. Dit lijkt erg gewichtig. In
wezen is het simpel werk, maar markiezenmaker klinkt nu eenmaal
beter dan fabrieksarbeider. Andere voorbeelden van pseudo-beroepen
zijn: bandenmonteur, betonmolenmachinist, corveeër, dierenoppasser
of meteropnemer. Een voorbeeld:
'De man wilde weer aan het werk en werd als zgn. 'controleur' op een
bedrijf aangesteld. Deze titel voor overigens vrij eenvoudige werkzaamheden
stimuleerde hem bovendien dusdanig, dat hij een voor hem ongekend
verantwoordelijkheidsgevoel voor het werk aan de dag legde. Hij
werkte regelmatig en was op hel bedrijf een gewaardeerde kracht' .11
Deze pseudo-beroepen komen overigens niet veel voor. In de lange
lijst van betrekkingen die de mannen in de oorden gehad hebben,
komt slechts twee maal het beroep van corveeër voor, verder een enkele
asfaltmenger, chauffeur en tuindersknecht.
Het behoort ook tot de methodiek om ervoor te zorgen dat de man
een volwaardig loon uitbetaald krijgt, zowel in de Centrale Werkplaats
als in het vrije bedrijf. Niet alle bedrijven zijn echter bereid om
een arbeidslabiele man een volledig loon uit te betalen. Ze zouden dit
niet waard zijn. In dergelijke gevallen betaalt de werkgever toch het
volle loon uit en krijgt hij het verschil tussen waardeloon en CAOloon
van de administrateur van het betreffende gezinsoord terug. Men
doet dit om mannen te prikkelen tot arbeid en hen het nodige zelfvertrouwen
te geven.
De sociaal ambtenaar bemiddelt tussen het bedrijf en de betrokken
man en hij onderhoudt contacten met de chefs als de man eenmaal aan
het werk is. Er moet op het werk dagelijks een arbeidsschrift bijgehouden
worden waarin de werkzaamheden en vorderingen van de
man vermeld staan. Op grond hiervan worden de maandrapporten
opgemaakt. Men let op punten als verzuim, kleding, op tijd komen,
arbeidsprestaties en omgang met mede-arbeiders. De sociaal ambtenaar
moet ook looncontroles uitvoeren en eventuele conflicten met de
werkgever trachten bij te leggen. Samen met de maatschappelijk
werkster moet hij er op toezien dat zo veel mogelijk mannen 's morgens
naar hun werk gaan.
Na aankomst in het gezinsoord wordt de man getest en daar blijft
het niet bij. Wanneer de man in zijn nieuwe werkkring niet blijkt te
voldoen of wanneer de man van het werk wegblijft omdat het hem
124
Onmaatschappelijken
niet bevalt. wordt hij opnieuw door de psychiater bekeken en getest.
De Beer:
'Alle kerels moesten naar de psychiater, de vrouwen hoefden niet. Ik
vond dat abnormaal, het waren allemaal gekkigheden, blote blaadjes en
zo, daar ben ik helemaal niet van gediend. Als hij zei, teken eens een
boom, dan had je al de pest in. En als je die boom dan afbad, vroeg ie
ook nog wat voor boom het was'.
Het volgende voorbeeld laat zien dat er pogingen gedaan zijn de testuitslag
te beïnvloeden. De oordleiding vindt dat H. voortdurend leidîng
en toezÎcht behoeft. Hij zou dromerig, fantaserend zijn en weinig
realiteitszin hebben. De man is getest door het Gewestelijk Arbeidsbureau,
de uitslag is nog niet bekend. De hartewens van de man is varen.
Hierover:
'Hij zelf is nog steeds bezield van het ideaal van de grote vaart. Indien het
mogelijk zou zijn, zou in overleg met het testbureau in de test tot uitdrukking
moeten komen, dat hij in geen geval mag varen. Hij is namelijk
niet in staat op eigen benen te staan ( ... )'.
De Centrale Werkplaats - De beste manier om de mannen een juiste
werkhouding te leren, is in een eigen arbeidsschool. Deze komt er in
I954 en wel in gezinsoord Linde. In deze Centrale Werkplaats kunnen
mannen uit drie gezinsoorden werken. Voor de mannen uit Linde en
Ten Arlo is de Centrale Werkplaats lopend gemakkelijk te bereiken,
voor de mannen uit Ruinen is het veertien kilometer fietsen. Voor
mannen uit de overige oorden is het te ver.
Mannen met wie men in eerste instantie geen raad weet en tijdelijk
werklozen kunnen in de Centrale Werkplaats terecht. Het uitgangspunt
van de werkplaats is arbeidstherapie. H. Bosveld was de eerste
leider van de werkplaats:
'Voor het werk ging ik de boer op en dan, had je dus voldoende werk om
die mensen, punt één bezig te houden, dat was het feitelijk in die eerste
tijd. Dat ze niet rondhingen. En naarmate het uitgroeide, ging je d'r wat
meer inhoud aan geven. Dan stuurde je, als je de kans kreeg, mannen die
een beetje het vak konden leren door naar een omscholing. Die mannen
hadden amper opleiding of ondergrond. Voor een vak is een bepaalde
ontwikkeling nodig, intelligentie misschien ook wel, maar dat zat er bij
de meesten niet in.
Ik overlegde met anderen wat voor werk voor wie geschikt was en zo
wasje in feite maatschappelijk een beetje bezig, niet?
125