Geschiedenis van de onmaatschappelijkheidsbestrijding in ...

Onmaatschappelijkheîdsbestrijding in Nederland 1914-1970
Ze hebben mij nooit iets gedaan. maar d'r zijn er genoeg die ze wel wat
gedaan hebben. Die agressiviteit van die Rotterdammers was niet mis
hoor! Minister Beel was bijvoorbeeld een keer in Stuifzand komen kijken,
samen met Diemers. Een heel stel vrouwen kwam toen op hem af.
Ze riepen: "En jullie komen maar met dure auto's hierheen en wij hebben
nog geeneens een broek aan onze reet." En hup, daar ging de hele
zaak omhoog en daar stond de minister. Hij wist niet waar hij moest kijken.
Diemers zei later: "Ik heb hem gewoon moeten ontzetten, want hij
wist zich geen raad."
Ik ben ervan overtuigd, dat er veel dingen waren die we niet goed deden,
maar ik weet ook zeker dat er met onze inzet heel veel goede dingen zijn
gebeurd. Met de inzichten die je toen had natuurlijk. Nee, ik heb er geen
spijt van. 't Was zenuwslopend, maar ik vond het prachtwerk'.
De 'sociale verzorging' van de gezinnen is in deze tijd niet veel anders
dan tijdens de oorlog. Mannen worden aan het werk gezet, vrouwen
aan de huishouding en kinderen op school of in het internaat. De gezinnen
mogen sinds 1947 wel hun eigen warm eten klaarmaken; vlees,
groente en aardappelen worden hun door de leiding verstrekt. In deze
zelfde periode wordt een begin gemaakt met het bijhouden van rapporten
over de gang van zaken in de oorden en over de gezinnen die er
verblij:ven. In deze laatste, de gezinsrapporten, geven personeelsleden
hun indruk weer van de gezinnen. Twee voorbeelden uit 1948:
'Oprechtheid is een eigenschap, die bij geen van de gezinsleden, uitgezon.derd
de vader, te vinden is. Men heeft altijd het gevoel bij deze mensen
op zijn qui vive te moeten zijn. Zij willen graag naar de maatschappij
terug, maar aan te bevelen is het voorlopig nog niet, want losloopen
kunnen zij nog geenszins'.
'Het gezin is en blijft dezelfde door gebrek aan mogelijkheid om uit te
groeien; door erfelijkheid en ongezonde constitutie van de moeder. De
wortel is ziek, misschien dat een andere voedingsbodem hierop nog invloed
heeft, ik weet het niet, wie wel? Toch geen kwaad soort menschen,
je moet ze in hun geheel zien en geduld hebben, niets verwachten
dan valt het misschien nog mee'.ll
Sinds 1946 is er een psychiater bij het werk in de gezinsoorden betrokken,
D. Zuithoff. In eerste instantie door Diemers via het telefoonboek
te hulp geroepen bij een individueel geval, raakt hij geleidelijk
meer verbonden met de gezinsoorden. Het contact resulteert in een
aanstelling bij het ministerie van Binnenlandse Zaken. Sindsdien is
Zuithoff een vaste bezoeker van de gezinsoorden, Hij loopt bij de gezinnen
binnen en bespreekt alle bewoners met de leiding waarbij hij
Ziende blinde,
Asocialen
Linde en wel zo het was, gezinsoord Linde,
Horende doven, maar ook ziende blinden.
Daar, tussen armoed en boerenweelde
Huist de gedupeerde, door oorlogsdoem misdeelde
In vochtige, qfgekeurde kleine hokken
Van hout 'één-planks' in de moerassige hei opgetrokken.
Oorlogsslachtoffers en misdeelde schlemielen,
Die in handen van sluwe bureaucraten vielen.
En wat eerst oorlogsslachtoffer en behoeftig heette,
Mag nu 't genadebrood als asociale eten.
Daar mag men leren opzitten en pooljes geven
en met het oog op woningnood in concentratie leven.
o Kremboong, Stuifzand, Echten en Linde,
Konden je uitgewoonde barakken maar spreken!
Gedicht uit 1949vanA.C. Weemering, die met zijn gezin van 1945 tot 1953 in gezinsoord
Linde verbleef.
gebruik maakt van de gezinsrapporten van het personeel.
Over de resultaten van het werk lopen de meningen nogal uiteen.
Diemers is er wel over te spreken. De werkwillîgheid van de mannen
is volgens hem gegroeid, het schoolverzuim is nihil en ook de verzorging
van de woning gaat voorw.t. al wordt dit laatste wel bemoeilijkt
door de meer dan erge verwaarlozing van de barakken. Ds. J. C. van
Eizenga, die-de protestantse geestelijke verzorging organiseert, denkt
er heel anders over. De chaos in de oorden is zo groot, dat er van geestelijke
verzorging geen sprake kan zijn. laat hij in een telegram aan het
ministerie weten. De leider van gezinsoord Wyldemerk klaagt eveneens
steen en been. Het schoolverzuim is volgens hem juist groot,
meer dan 30%. De tuinarbeid van de kinderen loopt slecht. Ze vertrappen
de boel en stelen elkaars bloembollen. Verder heeft hij allerlei
ordeproblemen met de gezinnen. 'De bewoners hier accepteren zelfs
geen bord met verboden toegang voor onbevoegden; dit wordt door
hen prompt verwijderd'.
De gezinnen zelf zijn ook ontevreden. Er worden brieven geschreven
vol klachten over het werk, de voeding, de kleding, het kostgeld
en het verblijfin de kampen als zodanig. Een voorbeeld:
85