Geschiedenis van de onmaatschappelijkheidsbestrijding in ...

A.I]. Diemers
Onmaatschappelijkheidsbestrijding in Nederland 1914-1970
in 1940 in Hoek van Holland wordt het zijn eerste zorg alle mannen
die daartoe lichamelijk in staat zijn aan het werk te krijgen. Degenen
die geen werk in de omgeving hebben gevonden moeten naar een speciaal
werkkamp, van waaruit zij één keer in de drie weken met verlof
naar hun vrouwen kinderen in het gezinskamp mogen. Zogenaamde
'kwaadwilligen' worden enige tijd naar een 'strafkamp' gezonden.
Voor 'loslopende vrouwen', onder wie een aantal prostîtuées, wordt
een 'strafkamp voor vrouwen' ingericht. De vrouwen moeten daar bij
wijze van werk naaien en verstellen voor' elders'. Het transport naar
het mannen- of vrouwenkamp wordt geëscorteerd door de marechaussee.
Diemers plaatst deze mensen voornamelijk op eigen gezag
in de strafkampen. Hij rechtvaardigt het weliswaar met een zeer ruime
72
Asocialen
interpretatie van het evacuatiebevel, maar de wettelijke basis om
zoiets te doen ontbreekt. De gang van zaken in de 'gewone' gezinskampen
verandert eveneens na Diemers komst. Zoals gezegd wordt
van de nog aanwezige mannen geëist dat zij werken. Van alle inkomsten
moet een bijdrage betaald worden in de kosten van huisvesting en
voeding. Tien procent van het loon krijgt het gezin bij wijze van zakgeld
weer terug.
Voor zover mogelijk komt er in ieder kamp een sociaal verzorgster
wonen en werken. Haar taak is het om de vrouwen beter te leren huishouden.
Een costumière ,gaat de vrouwen knip- en naailes geven, zodat
ze van oud weer nieuw kunnen maken. En dan de kinderen. In
kampen waar meer dan vijftien kleuters zijn, wordt een fröbelonderwijzeres
aangesteld. Leerplichtige kinderen bezoeken de dorpsschool
in de omgeving en voor de zogenaamde achterlijke kinderen - volgens
een test, in alle Drentse kampen gehouden, zou 14% van de kinderen
debiel zijn - komt er een kinderinternaat. Omdat het volgens Diemers
beter is dat de oudere jeugd zich buiten de kampsfeer ontwikkelt,
worden er jongens- en meisjesinternaten in gebruik genomen: een
voor meisjes en een voor jongens van 12 tot 14jaar en een voor meisjes
en. een voor jongens van 14 tot 18 jaar.
Vaste bezoekers van de kampen zijn de districtsverpleegster en de
geestelijke verzorgers. De eerste controleert bijvoorbeeld alle bewoners
regelmatig op hoofd- en schaamluis. De laatsten, een dominee en
een pastoor uit de omgeving, organiseren godsdienstige bijeenkomsten
in de kantines en leggen huisbezoeken af. Van de algemene
kampregels zijn de belangrijkste dat 's avonds om tien uur door de leiding
centraal overal het licht uitgedaan wordt en dat het ongevraagd
verlaten van' het kamp bestraft wordt met inhouding van zakgeld of
voedsel.
De gang van zaken in de evacuatiekampen in de overige provincies
is ongeveer gelijk aan die in de kampen in Drenthe.
Na ruim een jaar volgens bovenstaand stramien gewerkt te hebben,
zijn Diemers en zijn collega in Overijssel niet ontevreden over het resultaat.
Er heerst rust en orde in de kampen. De mannen werken, de
kinderen gaan naar school en de gezondheidstoestand van de bewoners
is goed. De conclusie die zij trekken uit een jaar werken met asociale
gezinnen luidt:
'Gezinnen. los van het oude milieu in een nieuwe omgeving samengebracht
onder goede leiding, staan veel opener voor maatschappelijke
maatregelen' ...
73