Geschiedenis van de onmaatschappelijkheidsbestrijding in ...

Onmaatschappelijkheidsbestrijding in Nederland 1914-1970
CRISIS IN DE BIJZONDERE PROJECTEN
Hoe is het intussen de zes Bijzonder Projecten vergaan? De eerste twee
jaar sinds het officiële begin in mei 1962 zijn doorgebracht met aanpassing
aan de nieuwe situatie, uitbreiding van de outillage, het opvoeren
van het personeelsbestand, het verhogen van de deskundigheid,
het aanpassen van de organisatorische structuur e. d. Midden
1964 zijn de Bijzondere Projecten en de bijbehorende Contactcommissie
dus pas werkelijk klaar voor hun experimentele taak. In deze zelfde
periode worden de eerste moeilijkheden gesignaleerd.
In Maastricht en Haarlem kampt men met doorstromingsproblemen.
In Haarlem kunnen bijvoorbeeld 32 van 62 gezinnen weg uit het
complex Parkwijk, maar er is geen huis voor hen elders in de stad. Dit
brengt zoveel spanningen in het complex met zich mee dat de buurtwerker
het maar ternauwernood kan bolwerken.
Gezinsoord Overijssel daarentegen klaagt juist over onderbezetting.
Er zijn maar negen gezinnen terwijl er voor vijftien plaats is. Weerstand
tegen het geïsoleerde karakter van een woonschool en de historische
beladenheid van de gezinsoorden worden als oorzaken van
onderbezetting genoemd.
In de Afrikaanderwijk in Rotterdam speelt weer een heel ander probleem.
In deze wijk met verspreid wonende probleemgezinnen blijkt
het heel moeilijk om de gezinnen in kwestie op te sporen. Daarnaast
verloopt de samenwerking tussen de verschillende in de Stichting verenigde
particuliere instellingen moeizaam. Iedere instelling heeft een
eigen gebouwtje in de Afrikaanderwijk, een gezamenlijk buurthuis of
wijkgebouw, zoals in Haarlem, Eindhoven en Maastricht is er dus
niet. Dit levert, met het'feit dat elke instelling op haar eigen wijze vanuit
haar eigen levensbeschouwing werkt, talloze problemen op.
In het project T ongelre in Eindhoven heeft men moeite met het
vaststellen van de criteria voor onmaatschappelijk gedrag. Hierdoor is
het niet duidelijk welke gezinnen wel en welke gezinnen niet in aanmerking
komen voor 'bijzondere hulp'. Ook de andere projecten hebben
hier moeite mee.
In feite is alleen de Provinciale Stichting Drenthe, die geen uitvoerend
werk verricht maar slechts adviezen uitbrengt, tevreden over
haar werk tot nu toe.
In 1965 wordt er in de Contactcommissie van de Bijzondere Projecten
een tussentijdse balans opgemaakt. Deze is niet onverdeeld gunstig.
Het feit dat de Bijzondere Projecten onderling zo verschillend
228
Kansarmen
zijn, wat enkele jaren tevoren nog als een voordeel van de nieuwe benadering
werd beschouwd, wordt nU als een nadeel gezien. Ieder project
vereist namelijk zo'n specifieke benadering dat het heel moeilijk is
om in de Contactcommissie tot een gezamenlijke werkplanning te komen.
Het kost dc verschillende commissieleden voorlopig al moeite
genoeg om elkaar te informeren over de gang van zaken in de verschillende
Bijzondere Projecten. Hierdoor is er ook nog niets gepubliceerd
over de praktische ervaringen in het werken met probleemgezinnen,
wat één van de doelstellingen van de Bijzondere Projecten is,
namelijk het fungeren als voorbeeld en inspiratiebron voor het andere
plaatselijk werk.
Van onderzoek in de Bijzondere Projecten is tot nu toe evenmin
sprake. De commissie Onderzoek, een subcommissie van de Contactcommissie,
wijt dit in haar verslag uit juni 1965 aan de grote verschillen
in benadering en discussietechniek tussen de projectleiders
enerzijds en de onderzoekers anderzijds. Als tweede factor wordt het
gebrek aan praktijkervaring met onderzoek genoemd.
Ondanks deze sombere geluiden is men in de Contactcommissie
toch niet al te pessimistisch gestemd ten aanzien van de toekomst.
Uiteindelijk zullen de Bijzondere Projecten wel hun draai vinden en
meer toekomen aan hun bijzondere taken, zo is de verwachting.
Aan het einde van 1965 presenteren de zes Bijzondere Projecten
ieder hun eerste uitgebreide verslag over de afgelopen jaren aan de
Contactcommissie, die hierom verzocht had. Het is de bedoeling deze
verslagen als praktische werkervaringen met probleemgezinnen te publiceren,
maar voor het zover is worden ze eerst uitgebreid besproken
in de Contactcommissie. Wederom wordt geconstateerd dat de projecten
toch wel zeer van elkaar verschîl1en. In het verslag over Tonge1re
În Eindhoven staat bijvoorbeeld het groepswerk onder probleemgezinnen
centraal, dat van de Afrikaanderwijk in Rotterdam gaat voornamelijk
over de ingewikkelde samenwerkingsstructuur tussen de
verschillende particuliere instellingen en het verslag van Gezinsoord
Overijssel behandelt de voor- en nadelen van het isolement. Het verslag
van Parkwijk in Haarlem verdient bijzondere aandacht omdat het
de op dat moment nog alom geaccepteerde manier van heropvoeding
ter discussie stelt, waardoor het veel stof doet opwaaien in de Contactcommissie.
Het verslag begint al direct met ongezouten kritiek op het fenomeen
woonschool, waarmee men bewust gevormde complexen zoals Parkwijk
zelf bedoelt; het enthousiasme waarmee men in 1962 begon is na
229