Geschiedenis van de onmaatschappelijkheidsbestrijding in ...

Onmaatschappelijkheidsbestrijding in Nederland 1914-1970
Kleuterschool - In ieder gezinsoord is een kleuterklasje. Men probeert
de ouders er zo veel mogelijk toe te bewegen om hun kinderen vanaf
vier jaar naar dit klasje toe te sturen. Vanuit het idee dat de gezinsoordkinderen
veel te kort komen thuis, moet de kleuterleidster
'het rustgevend element vormen; zij moet het tekort aan affectiviteit,
dat de kleuters voortdurend ervaren, compenseren'. 22
Zoals op iedere kleuterschool wordt er gespeeld, gekleurd, getekend,
geplakt, enz. De juf vertelt verhalen en ze zingen samen liedjes.
De meisjes spelen met poppen, de jongens met auto's en blokken. In
de rapporten, die de kleuterleidster moet bijhouden, staat van alles
over het gedrag van de kleuters. Beleefdheid, gehoorzaamheid, verdraagzaamheid,
gevoel voor orde, ruzie maken, vloeken en vieze
woorden zeggen, het wordt allemaal vermeld.
De kleuterleidster probeert de kinderen het juiste gedrag aan te leren.
Een voorbeeld:
'als gemeenschappelijk lesje krijgen ze het netjes en niet te hard lopen in
de klas, het netjes plaatsen van hun stoellje en het karton halen en brengen'.:;!)
Bij het zingen bestaat er een verbod op het zingen van straatversjes,
hetgeen de kinderen onder het spelen kennelijk nogal eens doen.
Alleen op school geleerde versjes mogen in de klas gezongen worden.
De kleuterleidster let op de kleding en het uiterlijk van de kinderen.
Veelvuldig komt dit in de rapporten aan de orde:
'Hij is lekker gewassen eiJ. heeft de haren netjes gekamd, ook zijn kleertjes
zijn netjes en schoon en gestreken'.
Maar het is ook wel eens anders:
'Ze ziet er nooit echt fris uit, altijd wat goor, vooral haar kleren'.
Het jeugdwerk - In vrijwel ieder gezinsoord zijn twee keer per week
gescheiden clubs voor jonge (6-II jaar) en oudere (u-16 jaar) meisjes
en jongens en op woensdag of zaterdag is er nog een instuif club waar
iedereen mag komen. In principe is de jeugdleider/ster verantwoordelijk
voor dit clubwerk. Bij gebrek aan personeel doet een gezinsverzorgster
of de maatschappelijk werkster het.
De voornaamste c1ubactiviteit bestaat doorgaans uit een of andere
vorm van handenarbeid, aangepast aan de leeftijd en de sekse van de
jeugd. De jonge-meisjesclub houdt zich bezig met vingerverven,
150
Onmaatschappelijken
kleien, sieraden maken, poppetjes maken, enz. De oudere meISjeS
handwerken veel: breien, borduren en verstellen. De jonge-jongensclubs
doen aan houtsnijden, met karton werken, maskers maken,
figuurzagen, enz. De grotere jongens maken werkstukken van hout
zoals kastjes en tafeltjes en ze repareren kapot huisraad. De sfeer in de
jongensclubs vindt men in het algemeen onrustiger dan bij de meisjes.
De leiding vindt dit echter heel normaal:
'Zo zijn 'onze jongens' nu eenmaal: frisse rondborstige knapen, géén
brave hendrik's. Ze zijn geporteerd tot bruisende activiteiten'.
Naast deze c1ubactiviteiten vinden er ook sport- en spelactiviteiten
plaats: sjoel wedstrijden, kikkerwedloop, viswedstrijden, vliegerwedstrijden,
fietsversierwedstrijden, enz. Af en toe zijn er ook uitstapjes:
bijvoorbeeld naar het zwembad, een natuurwandeltocht maken of
naar de dierentuin en er wordt ook wel eens een film of toneelstuk
vertoond in de oorden, zoals Dik Trom en Ezeltje Bim. Leidraad hierbij
is dat het vertoonde nooit te spannend of te emotioneel mag zijn en
dat het bij voorkeur een 'happy end' moet hebben. Feesten als Kerstmis,
Oud en Nieuw en St. Nicolaas worden ook in clubverband gevierd
..
Met instemming wordt in de rapporten vermeld dat de jeugd zich
overeenkomstig de sekse gedraagt, zoals op een 'gezellige' middag
voor de schooljeugd:
of
'Meisjes hadden een restaurant ingericht en de jongens uitgenodigJ voor
een kopje thee. Een middagje zonder wanklanken'.
'De jongens kiezen meestal een of ander beroep; zij leven zich dit dan
ook helemaal in, zijn smid of chauffeur of iets dergelijks; de meisjes spelen
over het algemeen met de poppen het liefst, behoudens enkele uÎtzonderingen.
Door zelf mee te spelen in dergelijke spelleges leren zij al
spelende de juiste omgangsvormen'.
Dit kan echter ook tot het volgende gedrag leiden.
'Is vader bij het moedertje spelen. Zit al een kwartier op een stoel, als ik
vraag waarom vader niet werkt zegt hij: "Vaders werken toch niet, die
zitten alleen maar"!'
Uit de clubverslagen blijkt dat vooral de jonge kinderen graag naar de