Geschiedenis van de onmaatschappelijkheidsbestrijding in ...

Onmaatschappelijkheidsbestrijding in Nederland 1914-1970
Niet iedereen uit het Emigrantenhotel werd op transport gesteld naar
Drenthe. 'Goede' gezinnen mochten in Rotterdam blijven. Ze kregen
enige tijd later een woning aangeboden in weer een nieuw nooddorp,
nu in Overschie. Met het eerste transport vertrokken 28 gezinnen. In
augustus en september waren er nog twee transporten naar Drenthe.
In totaal zijn minstens 40 gezinnen door de gemeente Rotterdam naar
Drenthe 'uitgezonden'. Onder hen waren de families Dekker en
Roodbol. Mevrouw Dekker:
'Op een dag, 's ochtens heel vroeg om vijf uur, werden we wakker gemaakt.
We moesten allemaal in de eetzaal komen en daar wemelde het
van de RS.-ers en politie, geweren in de aanslag. Namen werden afgeroepen
en die moesten allemaal naar buiten. Daar stonden de vrachtwagens
klaar. In die vrachtwagen zat er eenye met een geweer naast me.
Vreselijk was het, ik voelde me gewoon een gevangene. Ik wist niet wat
er gaande was, het ging allemaal zo onverwachts. Ik was bang, net als in
de oorlog. Je weet gewoon niet wat je overkomt. Je beseft nog geeneens:
is de oorlog nou afgelopen of niet? Eentje maar heeft zich verzet. Hij is in
mekaar geslagen. Ze bestempelden ons maar gewoon als asocialen en dat
is iets verschrikkelijks. En ik weet hoe mijn ouders zijn geweest. Voor
de oorlog woonden wij in Crooswijk. Mijn vader had daar een schoenmakerij.
In de crisistijd werd hij werkloos en belandde uiteindelijk aan de
steun. We hadden het toen heel arm. Maar mijn vader heeft altijd hard
gewerkt voor zijn gezin en mijn moeder heeft altijd voor het huisgezin
gezorgd. Daarom vind ik het zwartmakerij. Ze moesten eens weten wat
wij allemaal hebben doorgemaakt'.
De familie Dekker vertrok met het eerste transport op vrijdag de dertiende
juli. De familie Roodbol, die overigens op de lijst van 'goede'
gezinnen die in Rotterdam mochten blijven, stond, was desondanks in
september aan de beurt. Roodbol:
'Op drie september 1945, de verjaardag van mijn moeder, werden wij
verbannen naar Drenthe. Ik was toen achttien jaar. Het heeft me altijd
verbaasd dat er onder al die mensen nooit één is geweest, zelfs mijn
vader niet, die een proces is begonnen tegen de gemeente Rotterdam.
Want 't was gewoon vrijheidsberoving, een deportatie van mensen waar
ze mee opgescheept zaten, maar die ze zelf altijd op een klusje bij elkaar
gehouden hebben. En dat kun je niet vergeten. Dat mag je rustig weten,
ik heb nog weleens nachten erbij dat ik droom dat ik ineens teruggebracht
ben hier vanuit dit huis, dat ik ineens weer op 't kamp zit met m'n
hele ploegîe. Dan denk ik, verdomme, hoe kom ik hier nou weer terecht?'
80
Asocialen
Tot een proces tegen de gemeente Rotterdam is het inderdaad nooit
gekomen. Er was zelfs maar een enkeling die zich verzette tegen het
transport. De meeste mensen beseften waarschijnlijk nauwelijks wat
er precies gebeurde. De overdonderingstactiek van de gemeentelijke
autoriteiten was daarop juist gericht geweest. Ook later, eenmaal in de
Drentse kampen aangekomen, was er geen sprake van verzet. Men
was uitgeput van alle ellende tijdens de oorlog en de nasleep ervan.
Alles, ook in een kamp in Drenthe zitten, was beter dan wat men achter
zich had.
RIJKSEVACUATIEKAMPEN WORDEN GEZINSOORDEN
Diemers is verheugd over de komst van de Rotterdamse gezinnen
naar Drenthe. Het betekent immers dat zijn werk in de kampen voorlopig
door kan gaan. Bovendien duidt het feit dat de minister zelf zijn
toestemming heeft gegeven erop dat men op hoog niveau nu toch ook
de waarde van de kampen begint in te zien.
Diemers betrekt de aanwezigheid van de Rotterdamse gezinnen ook
bij zijn lobby voor wettelijke maatregelen die het mogelijk moeten
maken ·om dwang op de gezinnen uit te oefenen. Zodra hij vernomen
heeft dat de Rotterdammers naar Drenthe komen, probeert hij eerst
van het CBVO gedaan te krijgen dat het hem de macht geeft 'om met
haast politioneele bevoegdheid te regeeren'. Wanneer dit niet lukt
grijpt hij iedere gelegenheid aan om zijn ongenoegen over de situatie
te uiten.
'Zooals ik. reeds in één mijner vorige rapporten opmerkte, was het natuurlijk
zeer dwaas, dat deze menschen overgebracht met zeer veel
machtsvertoon, hier zonder bewaking achterbleven( ... ) Desondanks
profiteer ik toch van deze onvolmaaktheid, door iedere maal te wijzen op
het feit, dat het natuurlijk voor mij een klein kunstje is evenveel politiemannen
te mobiliseeren, als hen gebracht hebben, maar dat ik begin met
vertrouwen te schenken. Dit is natuurlijk niet al te lang vol te houden en
dag op dag missen we de wet en de macht, die achter dit werk moet
staan' .10
De klachten van Diemers. en anderen lijken indruk te maken. Minister
Beel brengt een bezoek aan de kampen en korte tijd later schrijft hij
aan de ministerraad, dat het noodzakelijk is dat er wettelijke voorzieningen
getroffen worden waardoor de kampleiders voortaan orde en
tucht kunnen handhaven. Over het voortbestaan van de evacuatie-
S!