ACADEMY Magazine 2024

KLIMAAT
‘Oars
bouwe
foar it
klimaat’
Praten over de effecten van klimaatverandering in
zijn weerpraatjes voor de NOS is na bijna een kwart
eeuw niet meer genoeg voor meteoroloog Gerrit
Hiemstra. Hij wil en gaat er echt wat aan doen.
Samen met architect Doeke van Wieren en energieadviseur
Nicolaas van Everdingen is hij oprichter van
Oarshûs (Fries voor anders huis). Hun missie is de
negatieve impact van bouwen op mens, natuur en
klimaat te voorkomen door te focussen op herstel,
waardentoevoeging en opbouwend te werk gaan.
Door Jacques Geluk
Fotografie © Rawpower Collective
Gerrit Hiemstra probeert tot hij in september 2023
afscheid neemt van de NOS het algemene publiek tijdens
zijn weerpraatjes zoveel mogelijk bewust te maken van de
gevolgen en impact van klimaatverandering. “Ik realiseerde
mij dat het vertellen hierover niet meer voldoende was
voor mij en solliciteerde bijvoorbeeld bij de Klimaatraad,
waarin klimaatwetenschappers zitten die de regering
adviseren. Ik ben geen wetenschapper en kreeg dan ook
de melding dat ik niet was geselecteerd. Toch wilde ik
buiten de privésfeer, waarin ik al veel deed zoals van het
gas af, elektrisch rijden, niet meer vliegen en vegetarisch
eten, invloed uitoefenen.We hebben zelf een 'biobased'
en klimaatneutraal huis gebouwd en daarbij heb ik Doeke
en Nicolaas leren kennen. Dankzij het succesvolle
ontwerp- en bouwproces, de opgedane ervaring en de
mensen die ik daar heb leren kennen, willen we daarmee
nu andere mensen helpen via onze onderneming
Oarshûs.” Het huis van Gerrit Hiemstra in het zuidwesten
van Fryslân is heel energiezuinig – het levert zelfs
meer energie dan het gebruikt – en ook optimaal
‘biobased’ gebouwd. Gerrit: “We hebben geprobeerd
zo weinig mogelijk beton en baksteen te gebruiken,
vooral geen cement. Cementproductie is namelijk
verantwoordelijk voor ongeveer 6 procent van de
wereldwijde broeikasgasemissie.. Dat is echt veel. Als
je die uitstoot kunt voorkomen door op een andere
manier te bouwen is dat geweldig. In het hout dat je
gebruikt zit bovendien de koolstof opgesloten die de
bomen uit de atmosfeer hebben gehaald. Die haal je
uit de cyclus, waarmee je twee vliegen in één klap
slaat.” Moet de fundering dan niet van beton zijn? Dat
is niet nodig, zegt Gerrit. “Een woning gemaakt van
‘biobased’ bouwmaterialen is veel lichter dan een
stenen huis, waardoor de fundering sowieso beperkter
kan zijn. Het kan voldoende zijn om palen te
gebruiken die je in de grond schroeft. Daar zet je het
huis op.” Op de vraag welke materialen bij uitstek
geschikt zijn voor een bio-gebaseerd huis, antwoordt
Gerrit: “In de praktijk wordt vooral gebruik gemaakt
van houtskeletbouw. Je maakt dan de dragende
wanden en het dak met een geraamte van houten
balken. De openingen vul je op met natuurlijk isolatiemateriaal,
zoals stro, hennep, vlas, miscanthus of
cellulose. Aan de buiten- en aan de binnenkant wordt
het afgewerkt met plaatmateriaal, zoals multiplex
platen. Door dat plaatmateriaal op het geraamte te
schroeven creëer je stijfheid in de constructie.” Voor
Gerrits huis is gebruik gemaakt van kalkhennepblokken,
een combinatie van kalk en hennepsnippers.
Bijkomend voordeel is een huis dat van nature al
comfortabel is.
Eerst advies, dan bouwen
In eerste instantie hebben meteoroloog Gerrit,
architect Doeke en energieadviseur Nicolaas een
adviserende taak. Gerrit: “Wij weten hoe je een
‘biobased’ huis moet bouwen van ontwerp tot aan
realisatie, inclusief verwarmings- en ventilatiesysteem,
en energievoorziening. Het hele traject van
72
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024