Cultura e opulência do Brasil - Culturatura.com.br
Cultura e opulência do Brasil - Culturatura.com.br
Cultura e opulência do Brasil - Culturatura.com.br
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
dez anos para o <strong>Brasil</strong>, <strong>com</strong>o consta <strong>do</strong> dito tít. 34, § 5. E o que vender <strong>do</strong>s ditos metais antes de serem<<strong>br</strong> />
marca<strong>do</strong>s, ou em madre antes de fundi<strong>do</strong>s, perderá a fazenda e será degreda<strong>do</strong> dez anos para o <strong>Brasil</strong>. Até<<strong>br</strong> />
aqui a Ordenação.<<strong>br</strong> />
E os <strong>do</strong>utores que falaram nesta matéria, assim portugueses <strong>com</strong>o de outras nações, afirmam concordemente<<strong>br</strong> />
serem de tal sorte as minas <strong>do</strong> Direito Real, por razão <strong>do</strong>s gastos que E-Rei faz em prol da república, que por<<strong>br</strong> />
esta causa não os pode alienar. Veja-se, entre outros portugueses, Pedro Barbosa, ad. L. Divortio, § “Si vir ff.<<strong>br</strong> />
Soluto matrimonio”, a n. usque ad 21. Cabe<strong>do</strong>, parte 2, decis. 55 “de venis metallor.”. Pegas, ad Ord. Regni<<strong>br</strong> />
Port., lib. 2, tit. 28, n. 24, <strong>com</strong> os autores de outros reinos, que alegam particularmente a Lucas da Pena, L.<<strong>br</strong> />
“Quicumque desertum”, col.2 post principium Cod. De omni agro deserto, e Rebuffo, tom. 2, ad leges<<strong>br</strong> />
Galliae, tit. “ut beneficia ante vacationem”, art. 1, glossa ult. Post médium, pág. 346. E, alem destes, veja-se<<strong>br</strong> />
Solorzano, de Indiar. Gubern., tom. 2, lib. 1, cap. 13, n. 55, & lib. 5, cap. 1, n. 19, <strong>com</strong> outros muitos, que<<strong>br</strong> />
traz: o qual diz ser este o costume de todas as gentes. “Qua de causa (diz dito n. 55) metallorum fodien<strong>do</strong>rum<<strong>br</strong> />
jus ipsi Romani & postmodum aliae inter Regalia <strong>com</strong>putarunt & proprie ad locorum supremos Príncipes<<strong>br</strong> />
pertinere sanxerunt.”<<strong>br</strong> />
E porque nesta matéria bem é ouvir também aos teólogos, seja o primeiro o P. Molina, De Justit. & Jure, disp.<<strong>br</strong> />
54, tão versa<strong>do</strong> no direito <strong>com</strong>o na teologia, e muito particularmente no Direito de Portugal. “Regulariter (diz<<strong>br</strong> />
ele) de jure civili, vel <strong>com</strong>muni, vel particularium Regnorum, ubicumque venae metallorum fuerint repartae,<<strong>br</strong> />
merito solent esse deputatae Principi, aut Reipublicae ad sumptus publicos, oneraque Reipublicae<<strong>br</strong> />
sustinenda”; unde § 16, tit. 26, lib. 2, Ord. Lusitaniae Regni, sic habet: Item Direito Real é os veeiros e minas<<strong>br</strong> />
de ouro e prata ou qualquer outro metal. “Ut tamen lucri spe homines alliciantur ad eas in bonum publicum<<strong>br</strong> />
quaerendas, et aperiendas, statui solent variae leges pro temporum et locorum varietate, quibus velpars aliqua<<strong>br</strong> />
eorum, quae inde fuerint extracta, vel praemia aliis inventoribus constituuntur.” E in terminis, pela<<strong>br</strong> />
Ordenaçãode Portugal, diz: “Concessum et statutum est ut deductis expensis quinta metallorum pars quae<<strong>br</strong> />
inde extracta fuerit, Regi persolvatur.”<<strong>br</strong> />
O padre Vasquez, in Opusculis Moralibus de Restitutione, cap. 5, § 4, dub. 2, falan<strong>do</strong> <strong>do</strong> reino de Castela, diz:<<strong>br</strong> />
“In nostro regno applicata sunt patrimonio Régio quaecumque mineralia, ubi metalla fiunt argenti, auri, et<<strong>br</strong> />
argenti vivi per 1. 6. Recop., tít. 13. 1. 4. “Sed quo jure (diz ele) Rex potuerit sibi applicare minerallia omnia,<<strong>br</strong> />
in fundis etiam privatis procreata, nullus authorum dixit quos citavi. Mihi videtur ad haec dicendum, quod<<strong>br</strong> />
quamvis mineralia jure naturali sint <strong>do</strong>mini ipsius agri, potuit hoc jus mineralium ab antiquo esse inductum,<<strong>br</strong> />
quod sint Regii patrimonii: ea enim conditione potuerunt hujus regni terrae, et praedia distribui, ut tamen<<strong>br</strong> />
mineralia regibus reservata manerent, suo patrimonio annumerata.”<<strong>br</strong> />
E a mesma razão dá Molina, De Just. Et Jure, disp. 56, § ult., por estas palavras: Licet enim stan<strong>do</strong> in solo<<strong>br</strong> />
gentium jure, ea inventa quae <strong>do</strong>mino carent, sint primo occupantis, nihilominus quemadmodum jus civile<<strong>br</strong> />
statuere potuit, ut qui casu thesaurum in agro alieno inveniret, in interiori et exteriori foro teneretur tribuere<<strong>br</strong> />
illius dimidium <strong>do</strong>mino agri, qui vero illum de industria inveniret, teneretur tribuere eidem totum; cur etiam<<strong>br</strong> />
non poterit simili mo<strong>do</strong> statuere ut ad sustinenda Reipublicae onera, thesauri, qui deinceps invenientur,<<strong>br</strong> />
pertineant integri ad Regem, aut ut in illis certam aliquam habeat partem? Neque, enim id est statuere aliquid<<strong>br</strong> />
contra jus gentium, sed rationabili ex causa impedire, ne <strong>do</strong>minium thesauri inventi sit alicujus, cujus esset<<strong>br</strong> />
stan<strong>do</strong> in solo naturali ac gentium jure; efficereque ut sit alterius: id quod potest optime Respublica facere,<<strong>br</strong> />
non secus ac efficere potest, ut venatio aliqua illicita, ut disp. 46 oetensum est. “ E, pela mesma razão, se há<<strong>br</strong> />
de dizer o mesmo das minas, ainda que fossem achadas, em terras de particulares.<<strong>br</strong> />
E, quan<strong>do</strong> não bastasse esta razão, que certamente é forçosa, o Cardeal de Lugo in tractatu de Justitia et Jure,<<strong>br</strong> />
tom.I, disp. 6, sect. 10,n. 108, mostra que El-Rei pode reservar para si as minas (ainda que se achem em terra<<strong>br</strong> />
de particulares) por mo<strong>do</strong> de tributo e tributo muito bem posto, mandan<strong>do</strong> que se lhe pague alguma parte <strong>do</strong><<strong>br</strong> />
que se tirar delas, para os gastos da república. “Et de facto (diz) jure humano solent hujusmodi mineralia,<<strong>br</strong> />
quoad aliquam saltem partem maiorem, vel maiorem, Principi applicare, quoad aliam vero inventori, quod<<strong>br</strong> />
quidem fieri potuit, vel quia ab initio agri ea lege singulis in ea provincia distributi fuerunt, ut mineralia<<strong>br</strong> />
Principis dispositioni reservarentur, ut vult Vasquez de Restitutione, cap. 5, § 4, dub. 2, n. 17, vel certe per<<strong>br</strong> />
modum tributi; sicut potest Princeps ad subsidium et sumptus publicos alia tributa exigere. Aliunde vero<<strong>br</strong> />
justificatur non parum ille modus trbuti ex eo, quod cum aurum et argentum sint potissimae Reipublicae vires;<<strong>br</strong> />
non expedit quod in iis Princeps ipse et tota Republica dependeat a duobus, vel tribus privatis, qui soli ea<<strong>br</strong> />
metalla in suis praediis colligant, ac collecta reservent, et ad nutum distribuant.”<<strong>br</strong> />
Ou se considerem, pois, as minas <strong>com</strong>o parte <strong>do</strong> patrimônio real, ou <strong>com</strong>o justo tributo para os gastos em prol<<strong>br</strong> />
da república, é certo que se deve a El-Rei o que para si reservou, que é a quinta parte <strong>do</strong> ouro que delas se<<strong>br</strong> />
tirar, puro e livre de to<strong>do</strong>s os gastos; e o que se manda nas Ordenações acima referi<strong>do</strong> está justamente