Yûnus'ta Hak ve Halk Sevgisi 'nin yayın hakları ... - Eskişehir Valiliği

YÛNUS’TA HAK ve HALK SEVGİSİYÛNUS’TA HAK ve HALK SEVGİSİBir sonraki beyitte durum daha iyi anlaşılmaktadır: Âşıklarbütün varlıklarıyla gönülleri ve gözleriyle Mâşuk (Allah) tarafınayönelmişlerdir. Geriye başka ne kalmıştır ki zühd ve tâat yoluyla onlarıterk etmek için ayrı bir gayrete girsinler:Aşıkların gönlü gözü Mâşuk dapa gitmiş olurAyruk sûrette ne kalır kim kılısar zühd ü tâatTasavvufta “zühd” kısaca “terk” demektir. Daha değerli olan içinaz değerliyi terk; mânâ için maddeyi, âhiret için dünyâyı, Allah içinmâsivâyı terk. Bu terk, onlarla hiç meşgul olmamak şeklinde değil,onlara ancak lâyık olduğu kadar değer vermek, onları taparcasına sevipkalbe kadar sokmamak tarzında olacaktır. Nitekim Giriş kısmındada belirttiğimiz gibi Hz. Mevlânâ sorar ve îzah eder: “Dünyâ nedir?Allah’tan gafil olmaktır. Kumaş, para, ölçüp tartarak ticâret yapmakve kadın dünyâ değildir.” der ve şu misâli verir: “Suyun gemi içindeolması geminin helâkidir. Gemi altındaki su ise gemiye, gemininyürümesine yardımcıdır.”Tasavvuf anlayışına göre âhiret menfaati de Hakk’a vuslata mânîdir.Terk edilecek şeyler arasında cennet ümîdi ve cehennem korkusu davardır. Bunlar için yapılacak dindarlık basit bir menfaat alış verişisayılır. Yûnus’un ilâhî aşk anlayışında cennet için ibâdet ve cehennemkorkusuyla dindarlığın yeri yoktur. İşi gücü Dost (Allah) olan, O’nundışında her şeyden âzâd (hür, bağımsız, ilişiğini kesmiş) olmalıdr:Tâat kılan Uçmağ için din tutan Tamu içinOl ikiden fâriğ olur neye benzer bu işâretHer kim Dost’u sever ise Dost’tan yana gitmek gerekİşi gücü Dost olıcak cümle işten olur âzâdUğrunda, dünyâsı ve âhiretiyle her şeyin terk edildiği o Yüce Varlıknasıl bir varlıktır acaba? Âşık ile Mâşuk arasına kimse giremediği içinbunu dille anlatmağa imkân yoktur. Yûnus mes’elenin bu noktasındabir hadîse işâret eder: “Benim Allah’la öyle bir vaktim var ki,onda bana ne bir mukarreb melek ne de mürsel bir peygamberyetişemez.” 74O’nun gibi Mâşuk’un haberini kim getirirCebrâil ü mürsel sığmaz şöyle olundu işâretÂşık dünyâdan ve âhiretten geçtiğine ve her şeyi terk ettiğinegöre, beşerî ve nefsânî dünyevî veyâ uhrevî mes’ûliyet gerektirecekdavranışların dışında olacaktır. Dolayısıyle âhirette soru, hesap,Münker ve Nekir’le işi olmaması lâzım gelir:Soru hisap olmayısar dünyâ âhiret kovanaMünker ü Nekir ne sorar terk olıcak cümle muradHer şeyin başı olan Hakk’a vuslatı hedef seçtiğinden âşık; korku,ümit, ilim, amel ve âhiret ahvâlinden olan terâzi, sırat gibi hususlarıaşmış demektir. Yûnus bunları tamâmen mânâsız, değersiz ve gereksizgörüyor demek değildir. İlâhî aşk seviyesine çıkabilen seçkin kul,dînî inanç ve düşüncesi îtibariyle bu ve benzeri noktalara demiratıp kalmaz demek ister. Öyle ya, dînin dünyevî ve uhrevî bütünteklif ve unsurlarının esas amacı, kulu Allâh’a yaklaştırmak, O’nakavuşturmak değil midir? Bu gaye gerçekleşmediği takdirde emeklerboşa gitmeyecek midir? Vâsıta ile gayeyi karıştırmamak gerekir. Âşık,en kestirme yoldan gayeye ulaşmış kimsedir.Çeşitli arzular ve isteklerle dolu olarak, kısacası «nefs» ve «dünyâ»veyâ her türlü “mâsivâ” kayıtlarıyla hareket ettikleri için insanlarkıyâmet gününde korku ve endîşe içinde olacaklardır. Yaptıklarınınhesâbını vermek kaygusuna düşeceklerdir. Âşıklar “mâsivâ” ile alâkayıtamâmen kestiklerinden dolayı böyle bir endîşe taşımazlar. Bu mânâdabir kıyâmetten onların haberi bile olmaz:74Bk. Keşfü’l-Hafâ, II, 244.6869