Yûnus'ta Hak ve Halk Sevgisi 'nin yayın hakları ... - Eskişehir Valiliği

YÛNUS’TA HAK ve HALK SEVGİSİYÛNUS’TA HAK ve HALK SEVGİSİnesilden nesile aktarılmasında bir araç vazifesi görür. Toprağı bu neviinsanlar ve onların hikâyeleri kutsallaştırır. Bundan dolayı, onlarıntârihî ve mânevî fonksiyonlarını anlayarak, herkes kendi seviyesinegöre onlara değer vermelidir. Mehmet Kaplan’ın da dediği gibi:«Batı medeniyeti eski Türk velîlerinin kerâmetlerinden çok daha akılalmaz, saçma hikâyelerden ibâret olan Yunan mitolojisine dayanır.XX. yüzyılın akılcı ve maddeci görüşüyle, Türkiye’yi asırlardanberi kutsallık duygusuyla yaşatan ve koruyan velîleri inkâr ve ihmaledersek, pek büyük bir şeyi kaybetmiş oluruz.” 97 İşte, bütün insanlığıkucaklayan sevgi anlayışıyle Yûnus Emre de, ihmal etmememizgereken velî-san’atkârların başında gelmektedir.2. İnsanlığın Hizmetindeki YûnusYûnus’un dayandığı kültür zemîni İslâm-Türk kültürüdür. Bukültürü oluşturan köklere göre “İnsanlar bir tarağın dişleri gibidirler.” 98Bütün insanların eşitliğini belirten bu ifâde literatürde Hz.Peygamber’insözü olarak geçer. Şîrazlı Sâ’dî (692/291) de “Bütün insanları birbirininorganları” olarak kabul eder.Yûnus düşüncesinin öncülerinden olanAhmed Yesevî (562/1166): “Kâfir de olsa kimseyi incitme sen, katıyürekli gönül incitenden Hüdâ bîzârdır.” 99 der.Yûnus Emre’nin en başarılı ve etkili yönlerinden birinin, ondaki“insan sevgisi” olduğunu gördük. Yûnus, bu sevgiyi tasavvufunyumuşak ve toleranslı atmosferi içinde daha da geliştirmiş verahat ifâde etmiştir. Bu sevgi de Allah aşkı gibi sağlam bir temeledayanmaktadır. Yûnus düşüncesi her şeyden önce insana kendideğerini hatırlatmaktadır. insan, yegâne kudret ve kuvvet sâhibiolan Allah’ın sevdiği bir varlıktır, dolayısıyle fevkalâde değerlidir.Zaaflarından ve geçici heveslerin etkisinden kurtulup, her türlügüzelliğin ve kemâlin kaynağı olan Allâh’a kavuşarak, ebediyet97Mehmet Kaplan, Türk Milletinin Kültürel Değerleri, 41, Ankara 1987.98Deylemî, el-Firdevs bi Me’sûri’l-Hıtab, IV, 300, Beyrut 1406/1986.99Bk. Ahmed Yesevî, Divan-ı Hikmetten Seçmeler, Haz.Kemal Eraslan. 63,Ankara 1983.ve sonsuzluk menziline adım atabilir. Bu, aşkın dinamizmidir. Budinamizle insanın hâmil olduğu bütün müsbet güçler son noktasınakadar faal hâle gelebilir. Ferdî planda, rûhen alabildiğine kanatlanmayaaçık olan bu hâlin, sosyal alandaki tezâhürleri ise hoşgörüdür, sevgidir,merhamettir. “Yaradan’dan ötürü yaradılmışı hoş gören” bir anlayışlabütün insanlığı şefkatle kucaklayıştır.Toplumun temel taşı ferttir. Topluma ve insanlığa yapılabilecekhizmetin en başında ferdi olgunlaştırmak gelir. İnsan yaradılışındamevcut bir takım sivrilikler, kinler, kibirler, gururlar, çekememezlikler,bencillikler gibi tümen tümen olumsuzluk nüveleri vardır. Bunlarıgidermek veya olumlu hâle sokmak için baştan beri bir takım ahlâkteorileri geliştirilmişse de, teoriyi pratiğe aktarmak pek mümkünolmamaktadır. Fakat Yûnus düşüncesinde mes’eleye temelden elatıldığı için başarılı sonuç alınabilmiştir. İlâhî sevgi ateşinin alevlerialtında bütün olumsuzuklar âdetâ yanmakta; kinler, nefretler, küçükhesaplar bir tarafa bırakılmaktadır. Ölüp yeniden dirilmişçesine budefa, aynı sevginin bereketli yağmurlarıyle filizlenen yeni bir “kişilik”ortaya çıkmaktadır. Bu olgun kişilik, sâdece insanlara değil, hayvanlarave eşyâya bile sevgi ve şefkatle yaklaşan, yumuşak ve geniş ufuklu birmâhiyet arzeder.Yûnus düşüncesine insanlığın bugün de büyük ihtiyâcı vardır.Çağımız insanı, genellikle kendini yalnız et, kemik ve kandan ibâretbir yaratık olarak görmek ve sâdece etine kemiğine, yâni maddî venefsânî ihtiyaçlarına hizmet etmek yanlışlığı içindedir. Bu yüzden,bizzat taşımakta olduğu gerçeklerden ve üstü örtülü güzelliklerdenhabersizdir. Sonuç olarak da kendine yabancı, hattâ düşman kesilenbu insan, gerçek sevgiyi unutmuş, ihtiraslarının ve egoizminin esîriolduğundan, hem kendine hem çevresine zarar verir hâle gelmiştir.Bencillik, kin, nefret, intikam ve iftirâ gibi menfî kuvvetleri müsbeteçevirecek kestirme yolların başında Yûnusların düşüncesi gelir.*Bugün Anadolu’nun büyük şehirlerinden en küçük yerleşimbirimlerine kadar, bir iki Yûnus Emre ilâhîsi bilmeyen veya bir kaç136137