Yûnus'ta Hak ve Halk Sevgisi 'nin yayın hakları ... - Eskişehir Valiliği

YÛNUS’TA HAK ve HALK SEVGİSİYÛNUS’TA HAK ve HALK SEVGİSİAşk dâvâsı kılan kişi hiç anmaya hırs u hevâAşk evine girenlere ayruk ne meyl ü ne vefâHakk’a âşıklık iddiâsında bulunan kimsenin aşırı ihtirasları, nefsânîistek ve arzuları bırakmış olması lâzımdır. Çünkü aşk evine girenlerinHak’tan gayri şeylere yönelmek, onlara fazlaca bağlılık göstermek gibihususları bir kenara bırakmış olması gerekir.Aşkın mâhiyetinden bahsederken onun “Mâşuktan başka her şeyiyaktığı” belirtilmişti. Yakılacak şeylerin başında, nefsin zaafları, beşerîarzû ve ihtiraslar gelir. Aşk ateşiyle yok olan bu kötü hasletler bir dahadirilmemek üzere ölmüş sayılırlar. Bunların ölümü demek güzel ahlâkıdiriltmek demektir. O halde ilâhî aşkın sonucu olan ahlâk, daha köklüve daha olgun bir güzel ahlâk sayılmalıdır. Yûnus şöyle devam eder:Gerçek âşık olan kişi anmayısar dünyâ ahretÂşık değildir ol kişi yürüye izzeti kovaGerçek âşıkın dünyâ ve âhiret ilgi ve menfaatlerinden geçmesi îcapettiğini evvelce görmüştük. Dünyâ ilgilerini terketmenin tabiî bir sonucuolarak büyüklenme, kendini beğenme duygusundan uzaklaşılmışolur. Bu ise alçak gönüllü olmak (tevâzu) gibi bir ahlâkî davranışınifâdesidir. “Yürüyüp izzeti kovmayan” yâni, büyüklenme ve kendinibeğenme tavrından uzaklaşmayan kimse Yûnus’a göre âşık değildir:İzzet ü erkân kamusu bunlardır dünyâ sevgisiAşktan haber eyitmesin kim dünyâ izzetin sevegibi mânâlara gelir. Allah’ın, dînin, insanın izzeti vardır ve bunlardeğerli şeylerdir. Yûnus’un bu mısrâlarında söz konusu olan ise “dünyâizzeti”dir. Bu da maddî, dünyevî ve nefsânî varlıklar ve değerlerleöğünmek gibi bir mânâyı hatırlatır.Nitekim Yûnus, bu türlü izzetten geçemeyen kimsenin âşıklıkiddiasında bulunması bir iftiradan ibârettir, diyor. Çünkü aşkla dünyâizzetinin bir eve girmesi asla mümkün değildir. Gönül evinde hemAllah sevgisi, hem de dünyevî ve nefsânî alâkalar bir arada bulunamaz:Her kim izzetten geçmedi âşıklık bühtandır onaHergiz girdiği yokdurur aşk ile izzet bir eve“Hükümdarlar bir beldeye girdikleri vakit orayı yıkarlar vehalkın ulularını zelîl hâle getirirler” (Neml 27/34) meâlindeki âyetintasavvufi yorumu yapılırken şu görüşlere yer verilir: Mârifet ve aşksultânı bir kalbe girince orayı alt üst eder ve orada söz sâhibi olan nefs-iemmâre, kibir, gurur, benlik kabîlinden ne kadar güç varsa hepsinietkisiz hâle getirir, Hak’tan gayri her şeyi kalbten çıkarıp atar. 84Aşağıdaki beyitlerde Yûnus da aynı duygu ve düşünceleri tekrartekrar vurgular gibidir:Dünyâ vü izzet aşk ile bunlar sazkâr olmadıVallah nükte benim değil aşk hâzırdır görmez revâHer kimde ki aşk var ise ayruk nesne sığmaz ondaDost döşeğine geçemez at u katır yahut deve(T, 45)İzzet ve erkân yâni büyüklenme ve debdebe, bunların hepsi dünyâsevgisinin bir sonucudur. Dünya izzetini sevenin aşktan ve âşıkolmaktan bahsetmeye hakkı yoktur.“İzzet” aslında müsbet bir haslettir. Şeref, yücelik, değer yüksekliğiİyiyi ve doğruyu anlatabilmek için nasihat ve öğütlerde bulunmakahlâk eğitimin usullerinden biridir. Aşkın oldurucu ve erdirici sihirligücü bahis konusu olunca, öğüt ve nasihatin sözü bile edilmez:84Bk.Bursevî, Rûhu’l-Beyan, II, 896.112113