Yûnus'ta Hak ve Halk Sevgisi 'nin yayın hakları ... - Eskişehir Valiliği

YÛNUS’TA HAK ve HALK SEVGİSİYÛNUS’TA HAK ve HALK SEVGİSİÂşık, varlığını Hak›ta fânî kılıp O›nun varlığıyla bâkî olduktansonra mânen öyle büyümüştür ki, Kaf dağı onun bir zerresi olmuş, ayve güneş onun emrinde bir kul mesâbesine girmiştir. Bütün bunlaraKur’ân-ı Kerim’in yol göstermesiyle ulaşmaya dikkat etmiştir:Kaf dağı zerrem değil ay u güneş bana kulHak’tır aslım şek değil mürşiddir Kur’an banaO, ezel mülkünden gelip yine Dost’a gittiğinin farkındadır. Buarada kendisini söyletip duran ise aşktır. Aşktan şikâyeti şöyle dursunaşk kanadı üzerinde gezip dolaştığının farkındadır:Çün Dost›a gider yolum mülk-i ezeldir ilimAşktan söyler bu dilim aşk oldu seyran bana(T, 49)*Hak âşıkını şaşkına çeviren, hayran bırakan ve yakan hususlardanbiri de nâil olduğu târifsiz tecellî girdaplarıdır. Fakat o, bunlardan damemnundur. Çünkü bu sâyede mâsivâ ile alâkası kesilecek, nereyebakarsa Hakk’ı görecektir:Şöyle hayrân eyle beni aşkın oduna yanayımHer kancerû bakar isem gördüğüm seni sanayımYûnus güzellik timsâli olan hûrilerin bile kendisinin ilgisiniçekemeyeceğini ifâde eder. Zirâ mutlak güzellik olan Hak cemâliâşıkın gönlünü yağmalamaya yetip artar; âşıkın Mâşuk’tan usandığınerede görülmüştür:Yüzbin hûri gelir ise aldamaya bu cânımıAşkın gönlümü yağmaladı senden nice usanayımİlim ve felsefe akılcı disiplinlerdir. Aşk ise «akıl ötesi» birkeyfiyettir. Bu bakımdan âlimler ve filozoflar aşk konusunda hükümverirlerken yetersiz kalırlar. Bu gerçeği bir defa daha vurgulayanYûnus, tasavvuf târihindeki meşhur aşk şehîdi Hüseyin b.Mansurel-Hallac (ö. 309/921) gibi bir Hak âşıkı olarak kendisinin deîdam edilmesini, hikâyesinin dillerde tekrarlanıp durmasını arzu edergörünmektedir:İlm ü hikmet okuyanlar aşktan fakirdürür bunlarMansur oldum asın beni hep dillerde söyleneyimHani, Mansûr’un menkıbelerinde anlatılır: Zindana atıldığı zamansevenleri gelip ricâ etmiş: Gel şu “ene’l-hak” sözünden vaz geç, özürdile! demişler. Mansur cevap vermiş: O sözü kim söyledi ise özrü de odilesin! Yûnus da aynı çığırdan gidicidir. Yukarıdaki sözleri kendisininsöylemediğini, kendi fânî varlığının yok olmasıyla kendisindenkonuşanın “Dost” olduğunu ifâde eder. Fakat bunu anlamak istemeyenmünâfık ruhlu kimselere hakîkati anlatmak da imkânsızdır:Yûnus demedi bu sözü câna doldu Dost özüKördür münâfığın gözü ya ben nicesi göstereyim(BT, 137)Çektiği ıztıraplara ettiği feryadlara rağmen Yûnus›un aşk veahvâlinden aslâ şikâyetçi olmadığı bir gerçektir. Aksine, ona göre buyola koyulmayan, gerçek insan olmaktan uzaktır. Şâyân-ı şükran olanşudur ki, kendisi takdîr-i ilâhî sonucu aşka giriftar olabilmiştir:Hak’tan meğer takdîr idi âşık oldu gönlüm sanaHiç kimseler bencileyin aşka giriftâr olmadıAşktan şikâyetim yoktur kendi tâliimdendürürKendi yolun aramayan âdem değil er olmadıNasıl şikâyet etsin ki Yûnus’a göre aşk “ulu bir hil’at”, pek değerlibir makamdır. Yüce Tanrı onu bâzılarına nasîp eder, bir çokları iseondan mahrumdur;8081