Yûnus'ta Hak ve Halk Sevgisi 'nin yayın hakları ... - Eskişehir Valiliği

YÛNUS’TA HAK ve HALK SEVGİSİYÛNUS’TA HAK ve HALK SEVGİSİyolu” demek olan “tasavvuf” rûhunu, kalıplardan çıkarıp davranış hâlinegetiren ve hayâtın içine karıştıran insandır. Her dem yeniden doğan,bu yüzden kendisinden usanılmayan, kelimelerden bir Süleymâniyekurmuş büyük dil mîmârıdır.Bu toplantıda zamânımız sınırlı olduğu için Yûnus’u uzunuzun anlatmak mümkün değil. O sebeple, biraz sonra korodandinleyeceğimiz Yûnus ilâhîlerinden birinin iki beyitini bir parçaaçıklamakla yetineceğim:İlim ilim bilmektir ilim kendin bilmektirSen kendini bilmezsin ya nice okumaktırOkumaktan mânâ kişi Hakk’ı bilmektirÇün okudun bilmezsin ha bir kuru emektir 134“İlim” Allâh’ın sıfatlarından biridir, O “Alîm”dir, yâni, her şeyibilir. Kendi bilgisinden bir nebze de insana vermiştir. İnsanın üstünlüksebeplerinden biri de budur. Kur’an’da buy-rulduğuna göre “AllahÂdem’e bütün isimleri öğretti.” Yani nüve hâlinde her türlü bilgininistîdat ve imkânını, insan oğlunun atası olarak ona verdi. Bu bilgisive üstünlüğü dolayısıyladır ki, melekler Hz. Âdem’e secde etmekleemrolundu. (Bakara 2/31-34).İnsana düşen, potansiyel olarak kendisinde mevcut bilgi istîdat veimkânını sonuna kadar işleterek kâinatın sırlarını çözmek, böylecede üstün yaratılmanın şükran borcunu ödemektir. Ama bu aradaşımarmamak ve meleklerin dediği gibi: “Ya Rabbi sen yücesin (senitenzih ederiz), senin bize öğrettiğinden başka bizim bir ilmimiz yoktur.”diyebilmektir.Bu tavır bilgiyi sınırlamak değildir. Belki de, kişinin kendini, kendi“enâniyet”ini sınırlamasıdır. Bunu başarıp da kendini aşabilen ilimadamı, bilimsel faaliyetlerinde daha bağımsız ve hasbî olacaktır. Budurum başka bir mutlu sonuca götürecektir. Bu sonuç “Kendini bilen134Fâruk Kadri Timurtaş, Yûnus Emre Dîvânı,51, Ankara 1986.Rabbini bilir.” ifâdesinin şümûlüne girme imkânıdır. Yûnus’un ilkmısrâda denek istediği kısaca işte budur.Kendini bilmek nasıl mümkün olur? İnsan en güzel biçimde (ahsen-itakvîm üzere) yaratılmıştır ve son derece değerlidir. Fakat o, aynızamanda zayıftır, aşağıların aşağısına (esfel-i sâfilîne) yuvarlanabilir.Ne var ki, herkes olabildiğince yücelme ve “olgun insan” hâline gelmeimkânına sâhiptir. Yeter ki mayasındaki cevherin kıymetini bilerek,onu geliştirmek gayreti içinde olabilsin.“Okumanın mânâsı kişi Hakk’ı bilmektir.” Peki bu nasıl mümkünolacak? “Kendini bilen Rabbini bilir.” denmişti. Kendini bilmenin biranlamı da, maddesi ve mânâsı ile kendini tanımak, nereden geldiğini,nereye gittiğini bilmektir. Bu seviyeye çıkan insan, gerçek değerlereulaşacağı için kendinden “geçme”yi başaracaktır. Kendisinden vemâsivâdan geçebilen Allâh’a kavuşacaktır. “Mâsivâ” Hak’tan gayriherşey demektir. Buna ilim ve bilgi de dahildir. Bunlardan geçmekdemek, aslâ bunları tamâmen terk ve ihmal mânâsına gelmez. Aksine,zihnî ve ilmî melekeleriyle bu sâhalarda en ileri seviyede faâliyettebulunmak, fakat bunların hepsinin geçici bir vâsıtadan ibâret olduğununidrâki içinde, gönlünü Hak sevgisiyle doldurmak gerekir. 135Bir başka gönül adamı Hacı Bayram Velî mes’eleyi “bilmek,bulmak, olmak” formülüyle ortaya koyar ve bu amaca ulaşmanınyolunu gösterir:Bilmek istersen seni can içinde ara canıGeç canından bul anı sen seni bil seniBayram özünü bildi bileni anda bulduBulan ol kendi oldu sen seni bil seni 136135Bk. Mehmet Demirci, “Bilgi Yılı ve Kendini Bilmek”, Kubbealtı AkademiMecmûası, Ekim 1990.136Bk. Fuad Bayramoğlu, Hacı Bayram Velî I, 68, Ankara 1983.*164165