Yûnus'ta Hak ve Halk Sevgisi 'nin yayın hakları ... - Eskişehir Valiliği

YÛNUS’TA HAK ve HALK SEVGİSİYÛNUS’TA HAK ve HALK SEVGİSİbilmiştir. Bu sâyede cemiyetimizi büyük ve ince bir mahâretle insancadavranışlar ve insan sevgisi istikametinde yoğuranlardan biri, hattâbaşta gelenidir. O, insanı kendindeki yücelik ve cevherden haberdaretmiş, o yüceliğe uygun şekilde yaşamağa teşvik etmiştir. Hiçbirfark gözetmeden insanların hemcinslerini sevmelerini, onlara karşıhoşgörülü davranmalarını telkin etmiştir. Bu telkinler Anadolu’yubaştan başa sarmış ve ulvî bir atmosfer meydana getirmiştir.Anadolu halkının Yûnus Emre sevgisini ve Yûnus’ un bu insanlarüzerindeki büyük tesîrini gösteren hususlardan biri şudur: Doğusundanbatısına kadar bugün memleketimizde Yûnus Emre’ye âit kabul edilendokuz on tâne türbe vardır. Şüphesiz bunlardan sâdece birinde Yûnusyatmaktadır. Ötekiler ise onun için düzülmüş birer makam sayılır.Bu makamların her biri çevresinde teşekkül eden menkıbe hâlesinebakarsanız Yûnus’u gerçekten oralarda yaşamış ve ölmüş sanırsınız.Bundan şunu anlıyoruz: Anadolu’nun çeşitli bölgelerindeki Türk halkıYûnus Emre’yi o kadar sevip benimsemiş, ondan öylesine etkilenmiştirki, Yûnus’u kendi çevresine ve kendi toprağına mal etmek istemiştir.Yûnus sevgisi ve tesîrinin tezâhürlerinden biri de onun şiir vâdisindekitâkipçileridir. Yûnus’un inanış ve düşüncelerini benimseyerek, onungibi sâde, samîmî ve akıcı bir üslûpla şiirler söyleyip yazan nicekimseler vardır ki, kendi adını kullanmaktansa şiirlerini Yûnus’a maletmekten zevk almışlardır. Edebiyat târihçilerini ve metin tesbîtindebulunanları hayli yoran ve uğraştıran bu durum sebebiyledir ki, bugünherkesin ittifak edeceği bir “Yûnus Emre Dîvânı” ortaya koymakmümkün olmamaktadır.İlmî bakımdan bir noksanlık gibi görünen bu vaziyetin ifâde ettiğigüzellik şudur: Yûnus Emre’yi çok seven âdetâ onda fânî olmakisteyen bir nice sanatkâr, tevâzu ve mahviyet duygularıyle kendiisimlerini kullanmaya gerek duymamışlardır. İsmini duyurmak içinçırpınan, bunu sağlamak amacıyle çeşitli yollara baş vuran günümüzinsanıyla mukayese edince, durumu anlamakta güçlük çekiyorsak da,bu böyledir. Edebiyat târihçilerimiz, isimli veya isimsiz onun yolundaşiirler yazıp söyleyenleri ifâde etmek üzere “Yûnus Tarzı” veyâ “YûnusMektebi” gibi tâbirler kullanmak lüzûmunu hissetmişlerdir.*Rahmetli Mümtaz Turhan Amerikalı bir meslekdaşının şuintibâlarını nakleder: “Dünyânın her tarafında haysiyetine düşkünvekarlı insanlara rastlamak mümkündür. Fakat hiçbir yerde bu vasfınTürkiye’deki kadar yaygın ve bâriz olduğunu görmedim. İşin bencegarip tarafı aşağı tabakalarda daha kuvvetli bir şekilde belirmesidir.İşte bunun sebebini bir türlü îzah edemedim.” 96Gerçekten bütün yozlaşmalara ve geri kalmışlığına rağmenAnadolu insanında, başka ülkelerde benzerine zor rastlanan bir ağırbaşlılık, misâfirperverlik ve ikram duygusu vardır. Anadolu köylüsüne,yedirdiği yemek, ikram ettiği bir mikdar meyve veyâ yaptığı biryardım için ücret kabul ettiremezsiniz. Bunlar güzel hasletlerdir. İştebize başka milletleri imrendiren bu ve benzeri değerli vasıflar bukıymetler ve gelenekler, asırlar boyunca Yûnus Emre ve emsâli büyükşahsiyetlerin bitip tükenmez çabaları netîcesinde kazanılmıştır. Böyleyüksek vasıfları, bu ecdat yâdigârlarını bir mîrasyedi zihniyetiylegelişigüzel harcayamayız. Aksine, onları iyi tanımak, korumak vegeliştirmek zorundayız.İnsan sevgisi ve olgunluk gibi ifâdeler söz olarak güzeldir. Bunlarındavranış hâline gelmesi ise insanın iyi yetişmesine, mânen beslenmesineve doğuştan getirdiği istîdâtlarını geliştirmesine bağlıdır. Bu noktadaYûnus’ların büyük yardımı olacaktır. Dün olduğu gibi, bugün de onunfikirlerine muhtâcız. Millî kültürün özünü teşkil eden halk kültürününtemel taşlarından birinin Yûnus olduğu muhakkaktır.Türk kültür ve medeniyetinde Mevlânâ, Hacı Bektaş, Hacı Bayramve Yûnus Emre gibi bütün insanlığı sevgi ile kucaklayan ve birleştirenruh adamlarının, velîlerin büyük rolü vardır. Her Türk şehrinde hattâkasaba ve köyünde bir veya bir kaç velî yatar. Bâzan da Yûnus Emreve Sarı Saltuk misâlinde olduğu gibi, aynı şahsın birden fazla yerdemakam veya türbesi bulunur. Bu mânevî kuvvet temsilcilerine halkbüyük saygı duyar. Onlara âit pek çok efsâne ve kerâmet anlatılır. Bumenkıbeler kahramanlık, doğruluk, insan sevgisi ve benzeri fazîletlerin96M.Turhan, ag.makale.134135