Yûnus'ta Hak ve Halk Sevgisi 'nin yayın hakları ... - Eskişehir Valiliği

YÛNUS’TA HAK ve HALK SEVGİSİYÛNUS’TA HAK ve HALK SEVGİSİolarak mânâlandırma hatâsına düşeceklerdir. Yûnus bunlardanşikâyetçidir; Dost aşkıyla ciğeri yaralıdır, yüreği yanmaktadır, fakat omemnundur:Ey Dost senin aşkın odu ciğerim pâre-baş kılarAşktan yanar yüreğim yandığım bana hoş gelirAşk ateşine yanmıştır, gülüşü bile ağlamaya dönmüştür. Belkibâzan Hakk’a sızlanıp nazlanmıştır. İnkârcılar, halden anlamayanlarbunu bir kavga zannetmişlerdir:Aşkın oduna yandığım ağlamak oldu güldüğümDost sana zârı kıldığım münkirlere savaş gelirİçinde olup bitenleri söylese bile yavaşça söyler, o kadar dasöylemese ciğeri yaralanacaktır, deşarj olması lâzımdır. Fakat neyazık ki, dünyâ anlayışsız düzenbaz kimselerle doludur. Yûnus’un, içdünyâsını ifâde etmek istediği sözleri dolayısıyle o tür insanların herbirinden bir tenkit ve ayıplama taşı gelir:Söyler isem sözüm yavaş söylemezsem ciğerim başCihan doludur kallâş her birinden bir taş gelirBu kabilden olmak üzere pek çok taşlar atılırsa da Dost hatırınaonlara katlanmak îcap eder. Fakat bâzan da halden anlar görünenlerçıkar ki, işte onların sözleri gönüle batar, gönlü fazlasıyle incitir:Gör nice taşlar atılır Dost için başlar tutulurGelir gönüle batılır hâlimize haldaş gelirYûnus, hâlinden anlayan kimseler aramaktadır, çünki haldenanlayan aşkı inkâr edemez. Ve nihâyet açıkça söyler: Biz Allahsevgisini terennüm ediyoruz, fakat halk anlamadığı için, kaşı gözü olanbir insandan bahsettiğimizi zannediyor:Bizim hâlimizden bilen kimdir aşka münkir olanBizim sevdiğimiz Hak’tır bu halka göz ü kaş gelir(G, 382)9. Aşk ilimden Üstündürİlim geniş çapta naklin ve aklın verileri üzerine istinâd eder.İlmin en önemli vâsıtası akıldır. Tasavvufta kitâbî ve aklî bilgi ileaşk karşılaştırıldığı zaman dâimâ aşk tercih edilegelmiştir. Bununsebebi baştan beri tekrarladığımız gibi, aşkın en kestirme vuslat yoluolmasıdır. Akıl ve aklın mahsûlü olan “ilim” ise mâhiyeti gereği,ihtiyatlıdır, temkinli ve şüphecidir. Bu hâliyle bâzan ayak bağı olabilir.Bilhassa akıl ötesi bir keyfiyet olan aşk ve ahvâli konusunda akıltamâmen yetersiz kalır. “Aşk imiş her ne var âlemde / ilm bir kıylü kal imiş ancak” diyen Fuzûlî bu mes’eleyi kısa ve öz olarak ifâdeedenlerden biridir.Gündelik hayâtımızda ve ilmî faaliyetlerde aklın değerini vehizmetini inkâr etmeğe imkân yoktur. Mutasavvıflar bütünüyle aklakarşı olmaktan çok, aklı yegâne bilgi vâsıtası olarak kabul etmedüşüncesine karşıdırlar. Akıl ve aklın mahsûlü olan ilim ancak kendihudutları içinde kaldığı zaman, sâhasına giren konularda fevkalâdefaydalıdır. Bu sınırları aştığı zaman iş göremez. Böyle bir şey ilmîzihniyete ters düşer, bilimsel düşünceyle bağdaşmaz. İlim zihniyetinesâhip kimseye düşen şey, ilmin sınırları dışına çıkınca susmakolmalıdır.Yûnus Emre de böyle düşünenlerdendir. Hakk’a kavuşmak için, enönemli görme aracı olan gözün bile perde olabileceğini, Dost’u apaçıkgördükten sonra kendi varlığından geçmek gerektiğini belirttiktensonra şöyle der:İlim hod göz hicâbıdır dünyâ âhiret hesâbıdırKitap hod aşk kitâbıdır bu okunan varak nedir(BT, 117)8889