Yûnus'ta Hak ve Halk Sevgisi 'nin yayın hakları ... - Eskişehir Valiliği

YÛNUS’TA HAK ve HALK SEVGİSİYÛNUS’TA HAK ve HALK SEVGİSİSofulara ver sen onu bana seni gerek seniBen nice terk edem seni şol bir ala çardak içinYûnus hasretdürür sana hazretini göster onaİşin zulüm değildürür dâd eylegil varmak için(BT, 130)Yûnus Emre’nin dillerde çokça dolaşan meşhur beytinde de aynıdüşünceler tekrarlanır:Cennet cennet dedikleri bir kaç köşkle bir kaç hûriİsteyene ver sen onu bana seni gerek seni(BT, 124)Dünyevî veyâ uhrevî herhangi bir menfaati hesâba katmaksızın,Yüce Tanrı’nın ibâdete lâyık yegâne varlık olduğunu düşünerek,bir karşılık beklemeden O’na yönelmek en hâlis kulluk şeklidir.Öteki anlayışları da değersiz görmeksizin buna yönelmek pek alâmümkündür. Böyle bir kulluk anlayışı tasavvufun ana hedeflerindenbiridir. İşte ılâhî aşk insanı bu kulluğa götürmeğe yarar. Bu anlayışındînî dayanakları vardır: Yûnus sûresi 26. âyetin bir yorumuna göre,Cennette Hakk’ın dîdârını ve cemâlini temâşâ etmek Allah’ın mü’minkullarına bir ihsânı olacaktır. 81 Bir kudsî hadîse göre iyi kullar içinhazırlanan “Hiç bir gözün görmediği, hiçbir kulağın işitmediği veinsan aklının ulaşamıyacağı” 82 nîmet de Hak cemâlini müşâhedeolsa gerektir.Menfaatsiz kulluk anlayışının öncülerinden biri de Râbiatü’l-Adeviye (185/804)dir. Cenneti kasdederek: “Ev sâhibi evden dahadeğerlidir” der. Ayrıca “Cehennem korkusu veyâ cennet ümîdiyle81Bk. İ.Hakkı Bursevî, Rûhu’l-Beyan, II, 26, İstanbul, 1306; Hamdi Yazır, HakDîni Kur’an Dili, IV, 2704; Müslim, îman, 297; İbn Arabi, Nurlar Hazînesi, çev.Mehmet Demirci, 80, İstanbul 1990.82Buhari, tefsîru sûre: 30; Müslim, îman, 312; İbn Arabî, Nurlar Hazinesi, 84.kulluk etseydim, ücretle iş gören sıradan bir işçi gibi olurdum.” 83derken, Allah’ın cemâline kavuşmak isteğinin asıl gayesi olduğunubelirtir.Başında aklı olan ücretle amel etmezHûrilere aldanmaz göz ile kaştan geçer(G,379)diyen Yûnus’un söyledikleri de bundan başka bir şey değildir.Yûnus’un asıl korkusu, vâsıtanın gaye haline gelmesi, gönül çekiciolan Cennetin Hak’la kendisi arasına girme tehlikesidir. O takdirdeCennet bir tuzak hâline gelir. Gerçek âşıklar ise Cennetten daha ilerigidip Cemâl’e kavuşmayı dilerler:Âşık mı derim ben ona Tanrı’nın Uçmağın seveUçmak hod bir tuzaktır mü’minler canın tutmağaHakk’ın gerçek âşıkları istemezler CennetleriCennetten dahî ileri gider makamın tutmağa(G, 432; BT, 176)16. Aşk Kuru Ağacı Yeşertir, Dinamizm Kaynağıdırİnsan oğlu yaradılış îtibâriyle kabiliyetli ve güçlü bir canlıdır. Fakatâtıl halde duran bu güç ve kabiliyetleri harekete geçirmeyi bilmeklâzımdır. Kendi hâline bırakıldığı takdirde sönüp gidebilir. İşte aşk,durgun haldeki bu potansiyel imkânları faal duruma getiren vâsıtalarınbaşında gelir. Yûnus bunu çok iyi farkedenlerdendir. Benzersizteşbihler ve yalın ifâdelerle mes’eleyi ortaya koyar. Ona göre yoluaşka düşmeyen, kuru bir ağaca benzer; kuru ağaç ise kesilip ateşteyakılmaktan başka bir işe yaramaz:83Kutü’l-Kulûb, II, 113; Attar, Tezkiretü’l-Evliya, çev. S.Uludağ, 110-126, İstanbul,1985.108109