Yûnus'ta Hak ve Halk Sevgisi 'nin yayın hakları ... - Eskişehir Valiliği

YÛNUS’TA HAK ve HALK SEVGİSİYÛNUS’TA HAK ve HALK SEVGİSİmısrâ hatırlamayan âilemiz yok gibidir. Tâ yedi asır ötesinden uzayıpdaha nice yüzyılların üstüne ışık tutacak olan Yûnus Emre’nin renkli,vecdli ve heyecanlı mısrâları, insan oğlunu en bedbaht zamanlarındabile tesellî eden, hattâ ona mutluluk veren tılsımlı bir güce sâhiptir.Bunun tipik bir örneğini ve bu inanışın insan şahsiyetini ne derecesağlam ve dayanıklı yaptığını şu hâdisede görüyoruz:Sene 1947. Alâeddin Yayıntaş isminde Köprülü’lü inanmış birTürk, Yugoslav ordusunda, Avusturya-İtalya sınırındaki bir alaydaaskerliğini yapmaktadır. Memleket henüz komünizm rejimiyle idâreedilmekte olduğu için hürriyet ve huzurdan mahrumdur. Bu katırejimde, her rütbedeki birlik komutanının yanında, aynı rütbede birde politik komiser vazîfe görür. Biri erlerin tâlimiyle uğraşır, ötekide artan zamanlarda askere Komünizm eğitimi verir. Günlerdenbir gün, bu politik komiser genç Alâeddin’i çağırır. Bundan sonraMüslüman Hıristiyan ayırımı olmaksızın bütün askerlerin yemeklerininaynı kazanda pişeceğini ve Müslümanların da Hıristiyanlar gibidomuz eti yiyeceklerini bildirir. Zâten çeşitli mahrûmiyetler içindeyaşanmaktadır. O güne kadar titizlikle riâyet ettiği dînî bir prensibinzedelenme tehlikesi bu genci çok üzer. Askerî birlikte, tek Türk olarakkendisi, yirmi altı tane de Boşnak Müslüman vardır. Ertesi gün Salkodiye çağrılan Sâlih ismindeki Boşnak’la genç Alâeddin hâric, diğeryirmi beş Müslüman, verilen domuz etini yerler.Salko, birliğin marangozhânesinde görevlidir. Bu hâdisenin üstündenhaftalar aylar geçer, yarı aç yarı tok, buldukları ile idâre olmaya çalışaniki gençten Alaeddin’in, bir gün Salko’nun çalıştığı atölyeye gitmesiîcâb eder. Pencerenin altına geldiği zaman marangoz Salko’nunsözleri Yûnus Emre’ye âit olan “Seni ben severim candan içerû”ilâhisini yanık ve tesirli bir sesle okuduğunu duyarak, büyülenmişgibi olduğu yerde kalır, bir taşın üstüne oturarak sonuna kadar dinler.İşin garibi Salko Türkçe de bilmez. Ama gönül bilgisi yanında dilbilgisi bir şey midir? Bu, kulaktan kapılmış ilâhîyi gerçekten Salko’nun dili değil gönlü söylemektedir. O bitirince bu defa Alâeddin başkabir ilâhiye başlayarak içeri girer, aynı inanışa sâhip kişiler olarakkucaklaşıp ağlamaya başlarlar. “Ben ham sofu değilim, dervişim.Dînime özümden bağlıyım. Müslümanlığım onlarınki gibi küçüksıkıştırmalarla sakatlanmaz!” diyen Salko’ya genç arkadaşının dacevâbı aynıdır.O da, üç yüz küsur sene evvel Konya’dan Köprülü’ye göçüpyerleşmiş bir derviş sülâlesinden olduğunu söyler. Yâni ikisi deinandıklarına tam inanmışlardır, elbette prensiplerini ucuza pahalıyasatmazlar. Kimseden korkuları yoktur. Çünkü kimseden bir talepleri,menfaat ve ümit beklemeleri söz konusu değildir. 100Gerçekten Yûnus düşüncesinde, bir tek kapıya kulluk esasolduğundan, onun dışındaki bütün kulluklardan ve her türlübağımlılıktan kurtulup tam bir hürriyete, dolayısıyle de şahsiyetbütünlüğüne ve sağlam karaktere kavuşmak gibi mutlu bir sonuçkarşımıza çıkmaktadır. Bu hâliyle Yûnusların düşünce ve inancı millîolduğu kadar evrenseldir.3. Yûnus Emre Hümanist mi ıdi?Yûnus Emre’nin bütün insanlığı kucaklayan insan sevgisinin birbenzerine başka ülkelerde rastlamak zordur. Meselâ Avrupa’da YûnusEmre’nin yaşadığı devirlerden îtibâren altı yüz yıl boyunca, zamanzaman şiddetlenen bir arzû ile Hümanizm adı altında bu idealin peşindekoşanlar olmuşsa da, hiçbir yerde ona bu nisbette erişen çıkmamıştır.Üniversitelerde, seminer ve konferanslarda, dergi ve kitaplarda bumes’ele konuşulup tartışılmış, bu konuda çok şey yazılıp söylenmiştir.Ne var ki yazılıp söylenenleri hayâta aktarmak pek mümkün olmamıştır.“Batı düşünmüş, Anadolu Türk’ü gerçekleştirmiştir. Batılı tahayyületmiş, özlemiş, Anadolu insanı yaşamıştır. “ 101İnsana ve insan sevgisine büyük değer veren Yûnus Emre›yibazıları en büyük «Hümanist»lerden sayarken, kimileri de bundanfevkalâde rahatsız olurlar. Nedir işin gerçeği?Dilimizdeki söyleyişiyle “ümanizm” (Humanisme) kısaca,100Bk. Sâmiha Ayverdi, Abide Şahsiyetler, 52-56, İstanbul 1976.101M.Turhan, ag. makale.138139