Yûnus'ta Hak ve Halk Sevgisi 'nin yayın hakları ... - Eskişehir Valiliği

YÛNUS’TA HAK ve HALK SEVGİSİYÛNUS’TA HAK ve HALK SEVGİSİ(as) ın hayâtından alınmıştır. “Emrolunduğun gibi dosdoğru ol!”(Hûd 11/112) âyetinin gereklerine son noktasına kadar uyma, bunuhâl edinmenin çetinliği karşısında “Hûd sûresi beni ihtiyarlattı” 106buyuran o Resûldür. Aynı dehşeti duymuşçasına Yûnus Emre şöyleseslenir : 107Menzili ırak bu yolun bu yola kim varasıMüşkili çok bu yolun bunu kim başarasıBu yola yarağ gerek çok eksik gerek gerekKey demir yürek gerek bu sarp yola varasıİnce sırat köprüsü sıfat imiş bu yoldaDosta giden kişinin doğruluktur çâresiKimde kim doğruluk var Hak Çalab onu severİki cihâna yarar ol erin sermâyesi“Emrolunduğun gibi dosdoğru ol!” meâlindeki âyet-i kerîmenindevâmında “... berâberindeki tevbe edenlerle birlikte..” buyurulur.Yûnus da bu âyeti yorumlarcasına müteâkip beyitte şöyle der :Doğruluk mancınığı istiğfar taşı ileDoğru vardı atıldı yıkıldı nefs kal’asıFakat kâmil insan olmak son derece zordur, bu yolda bir takımtuzaklar vardır. İnsanın kendi kendini aldatması işten bile değildir.Bilhassa riyâ ve gösteriş merâkı yolumuzu kesebilir :Îman aldangaçları bilin çoktur bu yoldaNefsine uyanların gitmez yüzün karası106Tirmizî, Tefsir, 57; Hadîsin bu âyetle ilgili olduğuna dair bkz. Fahreddin Râzî,et-Tefsîru’l-Kebîr, XVIII. 71, Mısır 1357/1938; Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’anDili, IV, 2830.107Fâruk Kadri Timurtaş, Yûnus Emre Dîvânı, 151, (Kültür Bakanlığı yayını),Ankara 1986. (Bundan sonra Dîvan diye kısaltılacak.)Yüzbin riyâ çerisi bilin vardır bu yoldaNefs öldürmüş er gerek ol çeriyi kırasıHemen hatırlatmalıyız ki “nefsi öldürmek” mecâzî bir ifâde olup,insanlardaki ham ve hayvânî taraf demek olan nefsin eğitilmesi vedâima kontrol altında tutulması demektir. Nefsin güçlerinden biriolan “gazab”la ilgili olarak Hz. Peygamber “Kuvvetli olan pehlivan,herkesi yenen kimse değildir. Asıl güçlü olan pehlivan, öfke ânındanefsine hâkim olabilen (onu yenebilen) kimsedir.” 108 buyurur.Nefsini mağlûb edip, aradaki engelleri aşabilen kimse nihâyet Hakk’akavuşacaktır. Yûnus şöyle bitirir :Yûnus imdi salâdır gel gidelim yokluğaGözlerin lâyık ise dost dîdârın göresiBu yoldaki tuzaklara takılmamak için, gönülde Hak sevgisi veilgisinden başka birşey olmaması gerekir.Elbiseye kan bulaşıncayıkamadan temizlenmediği gibi, Yûnus’a göre gönlü mâsivâ kirlerindenarındırmayınca namazın kabul görmesi bile şüphelidir :Bir dona kan bulaşıcak yumayınca mismil olmazGönül pisi yunmayınca namaz revâ olmayısar 109Başka bir şiirinde Yûnus, doğru sözlülükle kalb temizliği vegönül nurlanması arasında sıkı bir münâsebet görür. Esâsen İslâm birbütündür, insanın zâhirî amelleri ile iç dünyâsı arasında sıkı bir ilişkivardır. Yapılan her iyi veyâ kötü hareket kalbte kendine uygun bir izbırakır. Yûnus’u dinleyelim : 110Gönüllerin pasını ger sileyim der isenŞol sözü söylegil kim sözün hulâsasıdır108Buhârî, Edeb,76; Müslim, Birr, 107; Tecrîd-i Sarîh terc. X11, 148.109Dîvan, 52.110Dîvan, 55.150151