Yûnus'ta Hak ve Halk Sevgisi 'nin yayın hakları ... - Eskişehir Valiliği

Ben sevdiğim Mâşukayı sen dahî bir görse idinVermeyedin bu öğüdü fedâ kılaydın bu canıÇünkü âşık kişi nasîhat ve öğütten anlamaz, ona öğüdün bir faydasıolmaz. Esâsen onun öğüde ihtiyâcı yoktur. O her şeyden vaz geçtiğiiçin kibir ve kini çoktan unutmuştur. Böyle kötü huyların onda izi bilekalmamıştır:Âşık kişi bilmez öğüt zîra assı kılmaz öğütUnutur ol kibr ü kîni terk eyler gider dükkânı(T, 160)Kibir ve kin, tedâvîsi en zor mânevî hastalıklardandır. Bilhassamarazî bir büyüklenme duygusu olan kibrin ilk bakışta anlaşılmayançok değişik mâhiyette tezâhürleri vardır. Tasavvufî ahlâk eğitiminde,görünen ve görünmeyen “kibir” duygusunun yok edilerek, yerine“tevâzu”un konabilmesi, oldukça çetin ve zorlayıcı uygulamalarlaancak mümkün olur. Meselâ şöhret sâhibi bir kimse, bu eğitimdebaşarılı olmak ve kibrini kırmak için, sırasında basit temizlik işlerindegörevlendirilebilir. Tasavvuf târihinde bu tür örneklere rastlanır. İşteaşk, her şey gibi bütün kötü huyları yok edeceğinden, ahlâk eğitimindeönemli bir vâsıta olarak karşımıza çıkmaktadır.Evet, aşk kişiyi olgunlaştırır ve ahlâkî kemâle ulaştırır. “Aşkı vargönlü yanar yumuşar muma döner.” Böyle bir gönül sâhibinin “içi dışıpürnûr” olacağı için, onda dînin ve cemiyetin hoş görmediği hiçbirkötü huy barınamayacaktır.Âşık, süflî arzularının kökünü kazıdığı gibi, nefsin boynunu vurupetkisiz hâle getirir; gönül evini yuyup yıkayarak ter temiz hâle sokar:Aşkın odu düştü câna eritti yürek yağınıKesti hevesâtın kökün oda yandırdı bağınıKazdı kahır kazmasıyla canda cefâ ocağınıÇaldı nefsin boynuna himmet eri bıçağınıHimmet suyu ile yudu gönlün evin ap arıcaHizmet kapısından ona sundu şükür ayağını(BT, 82)18. İlâhî Aşktan ınsan SevgisineAllah aşkının en mutlu sonuçlarından birisi de, kişiyi bütünyaratıklara sevgi gözü ile bakma seviyesine getirmesidir. Mâdemki her şey Hakk’ın tecellîsidir, Hakk’ı seven O’nun tecellîlerini desevecektir. İlâhî tecellîlere en çok mazhar olan, bir başka ifâdeyle YüceYaratıcı’nın en mükemmel eseri insandır. O halde Yaratıcı’yı sevenO’nun eseri ve yer yüzündeki halîfesi olan insanı da sevecektir.Çalışmamızın ikinci bölümünde bu bahsi daha geniş işleyeceğimiziçin, burada Yûnus›un sâdece ilâhî aşkla bağlantılı olarak insansevgisine temas ettiği bir kaç beyti üzerinde durmak istiyoruz:İnsanın en değerli unsuru gönlüdür. Yûnus Hak âşıklarının aslagönül yıkmadıklarını belirtir:Âşık olan miskin olur Hak yoluna teslim olur.Her ne dersen boyun tutar çâre yok gönül yıkmağa(G, 432; BT, 176)Yûnus’un “Aşkın odu düştü câna eritti yürek yağını” mısrâıylabaşlayan bir şiirinde, ilâhî aşkla nefsinin kemâle erdiğini, gönül evinintertemiz arındığını ifâde ettikten sonra, bütün kâinâtı kucaklayan birinsan sevgisi, diğergâmlık ve şefkat duygusunu dile getirir. Bu sevgive şefkatledir ki, sâdece dost ve yakın saydıklarına değil, bilerekbilmeyerek kendisine karşı duranlara bile hayır duâda bulunur. Taşatana güller saçılmasını, kandilini söndürmek isteyenin kandiliniTanrı’nın aydınlatmasını temenni eder:Her kim bize yanı yanar Hak dileğin versin onaVurmaklığa kasdedenin düşem öpem ayağınıKim bize taş atar ise güller nisâr olsun onaÇerâğıma kasdedenin Hak yandırsın çerâğını(BT, 82)115