YÃ»nus'ta Hak ve Halk Sevgisi 'nin yayÄ±n haklarÄ± ... - EskiÅehir ValiliÄi

More documents

Recommendations

Info

YÛNUS’TA HAK ve HALK SEVGİSİYÛNUS’TA HAK ve HALK SEVGİSİİKİNCİ BÖLÜMYUNUS EMRE’DE İNSAN SEVGİSİ1. İnsanın Değeriİnsan denen varlık, gerek maddî gerekse mânevî yönü îtibâriyleyaratıkların en mükemmelidir. İslâm inanç ve düşüncesine göre,insan en güzel biçimde (ahsen-i takvîm üzere) yaratılmış ve Allahona kendi rûhundan bir nefha vermiştir. Meleklere, insana secdeetmeleri emredilmiştir. Hiçbir varlığın yüklenmeye cesâret edemediği«emânet”i insan yüklenmiş ve o, Allah tarafından yer yüzünde “halîfe”kılınmaya lâyık bulunmuştur. Allah’ın isim ve sıfatlarının tecellîsidiğer varlıklarda münferid ve dağınık biçimde bulunduğu halde,insanda topluca ve tam olarak bulunur. Aslında öteki bütün yaratıklarinsanın hizmetindedir. Mahlûkatın var oluşundaki esas sebep insanınvar olmasıdır (insan hilkatin illet-i gaiyesidir). İnsan kâinat ağacınınmeyvesidir.İnsan türü bu kadar değerli olmakla berâber, fert fert her birininderecesi aynı değildir. O aynı zamanda zayıftır, hırslı ve huysuzdur,azgınlaşmaya müsâittir. Aşağıların aşağısına (esfel-i sâfilîne)yuvarlanabilir. Ne var ki herkes alabildiğine yükselme ve “olgun insan”olma imkânına sâhiptir. Yeter ki, mayasındaki cevherin kıymetinibilerek onu geliştirmek gayreti içinde olabilsin.116117
YÛNUS’TA HAK ve HALK SEVGİSİYÛNUS’TA HAK ve HALK SEVGİSİHoşça bak zâtına kim zübde-i âlemsin senMerdüm-i dide-i ekvân olan âdemsin senderken Şeyh Galip işte bunu hatırlatır: Ey insan oğlu, kendini iyitanı, alıcı gözle bak, göreceksin ki sen âlemin özüsün. Sen kâinâtıngöz bebeği olan insansın. Bunun kıymetini bil ve onun şânına uygunbir hayat sür.Yaradılışımızdaki en güçlü hislerden biri sevgidir. Sevgininyöneltileceği ikinci önemli obje de insan olacaktır. Hayvanlar da sevgidilinden anlar. Fakat sevginin bu dünyâda asıl muhâtabının insanolması akla daha yakındır. Başta söylemiştik, bütün kâinat sevginineseridir.Sevgiye bîgâne olabileck bir zerre bile yoktur. Mâdemki her şeyHakk’ın eseridir, O’ndan bir iz taşımaktadır, bütün kâinâta sevgigözüyle bakmak îcap eder. Bunların hepsi doğrudur, güzel tesbitlerdir.Fakat varlıklar içinde insanın müstesnâ bir yeri olması dolayısıylesevgiden en büyük payı onun alması tabiîdir. Zîrâ sevgi, en çok tesîriinsan üzerinde icrâ eder.İnsan “gönül” sâhibidir. Gönül bütün yüceliklerin kendindetoplandığı yerdir. Gönül nazargâh-ı ilâhî’dir. Nihâyet gönül, sevginincoşup taştığı yer olduğu gibi, aynı zamanda girip yerleşeceği, kararkılacağı mahaldir. O bakımdan sevginin dilinden en iyi anlayaninsandır.İslâm Dîninde özellikle tasavvuf düşüncesi, insanı alabildiğineyüceltmiş, hattâ «insân-ı kâmil” motifiyle onu kâinâtın ekseni kabuletmiştir. Dindeki ahlâkî öğütlerin büyük bir bölümü anne baba,komşuluk, akrabâlık münâsebetleri, zayıfları gözetme gibi insanilişkileri üzerinde yoğunlaşmıştır. Dolayısıyle insan sevgisi noktasındaodaklaşmış sayılır. “İnsanların en hayırlısı insanlara en faydalı olandır.”ifâdesi bir Peygamber sözü olarak zikredilir. 85 Bilhassa tasavvuf erbâbıbu öğütleri bir hayat kaidesi hâline getirip tatbik etmişlerdir. Bu85Bk. Suyûtî, el-Câmiu’s-Sağîr, II, 101.yüce duygunun muhâtabı sâdece insanlar olmamıştır. Nicholson’ındiliyle söylersek: “Müslüman evliyâ menkıbeleri, hor görülen köpekdâhil hayvanlara, kuşlara hattâ böceklere karşı gösterilen merhamethikâyeleri ile doludur.” 86Meselâ muhabbet ve Allah’tan ümit kesmeme (recâ) gibi konularişlenirken; toplumun hor ve hakir gördüğü, yaşayış ve davranış itibariylegerçekten düşük seviyede olan, fakat “zavallı” diyebileceğimiz basitinsanlara bile sevgi, şefkat ve hoşgörüyle yaklaşmak gerektiğinitelkin eden menkıbelere, mûteber tasavvuf kaynaklarında bile bolcarastlanır. 87Aslında bütün varlıklara karşı gösterilen bu sevginin asıl kaynağıAllâh’ın sevgisidir. Bâyezid Bistâmî öyle der: “Allah bir insanı sevdiğizaman, bunun belirtisi olarak ona üç sıfat ihsan eder: Deniz gibicömertlik, güneş gibi sıcaklık, toprak gibi tevâzu.” Her şeyi kucaklayanbu yüksek hasletler en belirgin şekilde insan sevgisi olarak kendinigösterecektir. İşte İslâm sûfilerince temsil ve tatbik edilen bu anlayışıntârihimiz ve kültürümüz içerisindeki en büyük temsilcilerinden biriside Yûnus Emre’dir. Yûnus’un büyüklüğü, eşsiz bir şâir oluşununyanında, taşıdığı insancıl hüviyetinden gelir.Batı’da kökü çok eskilere dayanan ve insanın değeri noktasındaodaklanan Hümanizm cereyanı, değişik devir ve bölgelerde farklıyorumlara sâhip olmuş, ama hep teoride kalmıştır. Yûnus’ta vebenzerlerinde ise insan sevgisi sâdece sözde değil bizzat hayâtıniçindedir. Özellikle Yûnus Emre, çeşitli hümanizm teorilerini geliştirenve bugünkü medeniyetin öncüleri olan milletlerin birbirini din, mezhep,ırk ayrılığı yüzünden boğazladıkları bir devirde, bütün insanların eşitolduklarını, hakîkî olgunluğun “yetmiş iki millete aynı gözle bakmak”sûretiyle gerçekleşeceğini terennüm etmiş kimsedir. 8886Nicholson, İslâm Sûfileri, çev. Komisyon, 93, Ankara, 1978.87Bk.Kuşeyri, Risâle, 109 (Recâ bahsi); terc. 232-23388Bk. Mümtaz Turhan, “Yûnus Emre’den Kalan”, Türk Yurdu Dergisi YûnusEmre Özel Sayısı, Ocak 1966.118119
Page 1:
Yûnus’ta Hak ve Halk Sevgisi 'ni
Page 4 and 5:
Prof. Dr. Mehmet DEMİRCİ1942 Kony
Page 7 and 8:
SUNUŞEskişehir 2013’te hem Tür
Page 9 and 10: Giriş bölümünde Yunus Emre ve d
Page 11 and 12: YÛNUS’TA HAK ve HALK SEVGİSİY
Page 82 and 83: öyle bir şekil dervişliği veyâ
Page 86 and 87: Dinde sevginin yeri büyüktür. Se
Page 88 and 89: Bursevî, İsmâil Hakkı: Rûhu’
Page 90: YÛNUS’TA HAKveHALK SEVGİSİHaz
show all

YÃ»nus'ta Hak ve Halk Sevgisi 'nin yayÄ±n haklarÄ± ... - EskiÅehir ValiliÄi

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?

YÃ»nus'ta Hak ve Halk Sevgisi 'nin yayÄ±n haklarÄ± ... - EskiÅehir ValiliÄi