Yûnus'ta Hak ve Halk Sevgisi 'nin yayın hakları ... - Eskişehir Valiliği

YÛNUS’TA HAK ve HALK SEVGİSİYÛNUS’TA HAK ve HALK SEVGİSİibâret değildir, belki de dört semâvi kitap Tevrat, Zebur, İncil veKur’ân’ın, dolayısıyle hak dinlerin özünü teşkil etmektedir:Sen sana ne sanırsan ayruğa da onu sanDört kitabın mânâsı budur eğer var ise(T, 131)4. “Benim İşim Sevi İçin”Yedi yüz yıldan beri ruhları ve gönülleri yıkamaya devam edenYûnus Emre’nin destânî bir hayâtı vardır. Yaptıkları ve sözleri ilenice kimselere örnek olmuştur. Fakat kendi samîmî ifâdesine göre,öyle büyük bir iddiâsı veyâ dâvâsı yoktur. O sâdece ve sâdece insanlararasında sevgiyi hâkim kılmak için gelmiştir. Çok sevdiği Tanrı’sıgönüllerde karar kıldığı için, gönül yapmağa gelmiştir. «Gönülyapmak» bir mânâda gönülleri hoş tutmak, memnun etmek ise, birmânâsı da şu olabilir: Gönülleri îmar etmek, onları Hak sevgisinibarındıracak bir olgunluğa eriştirmenin yollarını göstermektir. İnsanayönelik en önemli yardım ve sevgi tezâhürü bu olsa gerektir. Öylediyor Yûnus:Ben gelmedim dâvâ için benim işim sevi içinDost’un evi gönüllerdir gönüller yapmağa geldim(T, 107; G, 400; BT, 169)İşi sevi olanın kimseyi boş görmemesi gerekir. Aslında boş vedeğersiz kimse yoktur. Gördük ki insan türü bizâtihî en değerli varlıktır.Her insan Tanrı emânetini taşımaktadır. Buna rağmen ferdî plândainsanların bir takım eksik ve kusurları elbette vardır. Fakat olgun kişiyedüşen, eksik ve kusur görmek olmamalıdır. Yûnus’u dinliyoruz:Tehî görme kimseyi hiç kimesne boş değilEksikliğe nazar erenlere hoş değil(G, 394)Yûnus Emre’de insan sevgisinin boyutları öylesine geniştir ki,cümle yaradılmışa, “yetmiş iki millete”, yâni bütün insanlara aynıgözle bakmak gerektiğini söyler. Böyle düşünmeyen kimsenin velî deolsa, din bilgini de olsa gerçekte hatâ ve isyan içinde olduğunu belirtir:Cümle yaradılmışa bir göz ile bakmayanHalka müderris olsa hakîkatte âsîdir(T. 55; BT, 98)Yûnus’un bu beytinden, insanlar arasında bir takım küçük hesaplarla,şu iyidir bu kötüdür, gibi basit ayırımlar yapmamak gerektiğinianlıyoruz. Herkesin inanç ve düşüncesi kendisini ilzâm eder. İnsanolarak her fert saygıdeğer bir hüviyete sâhiptir.Bu insancıl düşünce iyiyi kötüden, faydalıyı zararlıdan, inançlıyıinançsızdan ayrı tutmamamızı gerektirmez. İyi, doğru ve güzeldavranışlar her zaman tasvip ve teşvik edilecek; kötü, yanlış ve çirkininhatâlı olduğu belirtilecektir. Fakat bütün bunlar yapılırken, insanıninsanlığına dâima saygılı kalınacaktır. Kötülük ve inançsızlığa âletolan kimse, tamâmen gözden çıkarılıp defterden silinirse onu tekrarkazanmak nasıl mümkün olur? İnsanları reddetmek, kırmak ve koğmakbir yoldur. Ama asıl olan bu değildir, yıkmak değil yapmak asıldır.Kapıları açık tutmak, yol göstermek ve onları kazanmak asıl güzelsonuçtur. Bu sonuca da ancak Yûnus’ların metodu ile, insan sevgisiile ulaşılabilir.Yûnus Emre’den 500 sene önce yaşamış fakat aynı anlayışa sâhipbir başka İslâm sûfîsi olan İbrâhim b. Edhem’in davranışında bumetodun ânî tesirine ait bir örnek dikkati çeker: İnsan sevgisi ile doluolan İbrahim b. Edhem (ö. 161/777) yolda giderken bir sarhoşa rastlar.Adam yere yıkılmış, üstü başı perîşan, ağzı yüzü bulaşık ve kir pasiçindedir, sarhoşluktan bu hâle gelmiştir. Onun, insan haysiyetiylebağdaşmayacak bir şekilde, böyle bir görüntü içinde kalmasına gönlürâzı olmadığı için, gidip su getirir, sarhoşun elini yüzünü güzelce yıkar,üstüne başına çeki düzen verir ve uzaklaşır. Durumu görenler, ayıldığı126127