Yûnus'ta Hak ve Halk Sevgisi 'nin yayın hakları ... - Eskişehir Valiliği

YÛNUS’TA HAK ve HALK SEVGİSİYÛNUS’TA HAK ve HALK SEVGİSİ2. Dost’un Dostunu SevmekYûnus Emre’nin mensup olduğu sevgi ağırlıklı tasavvufdüşüncesinde Allah sevgisinin tabîî bir sonucu olarak insan sevgisidoğacaktır. Allah’ı gerçekten sevenler, Allah’ın en mükemmel eseri vehalîfesi olan “insan”ı da sevecektir. Öyle diyor Yûnus:Hakk’ı gerçek sevenlere cümle âlem kardaş gelir(T, 74)Allâh’ı seven O’nun sevdiklerini de sever. Sevginin ilk menşeininAllah olduğunu, O’nun insanları sevdiğini biliyoruz. Yûnus’ta da insansevgisinin kaynağı Allah sevgisidir. Ona göre gerçek Mâşuk olan Allahneyi severse, bizim de onu sevmemiz gerekiyor. Dost’un dostunaendîşe ve tereddütle yaklaşılmaz:Mâşûka neyi severse lâzımdır sevmek onuDost’umuzun dostuna yad endîşe ne lâyıkSen gerçek âşık isen Dost’un dostuna dost olGer böyle olmaz isen dostum demegil bayıkŞu veyâ bu sebeple karşımızdakinin değerini anlamakta güçlükçekebilir veya az görebiliriz. Yûnus hatırlatır: İnsan oğlunun aslıyüce yerdedir, herkes Hak›tan gelmektedir. Bunu hatırlayarak menfîduyguları düzeltmek gerekir:Kime az bakar isen aslı yüce yerdedirAz görme çok gör onu böyle gelmiştir tarîkÂşıklar arasında başta olabilmenin ve gerçek âşık olabilmeninşartlarından birini Yûnus, hiçbir ayırım gözetmeksizin bütün insanlarakucak açmak “yetmiş iki millete kurban olmak” şeklinde îzah eder:Yetmiş iki millete kurban ol âşık isenTâ âşıklar safında imam olasın sâdıkSonra bu fikrini biraz daha açar ve şuna dikkati çeker: Seçkin olsun,avamdan biri olsun Allah’a itâatkâr ve âsî olsun bütün insanlar Allah’ınkuludur. Bu durumda hangi birine O’nun evinden dışarı çıkmasınısöyleyebilirsin:Hâs u âm mutî âsî Dost kuludur cümlesiKime ayıdabilirsin gel evinden taşra çık(G, 389)Yûnus’un bu düşüncelerinde yadırganacak bir taraf yoktur. Birhadîse göre “İnsanların tamâmı Allâh›ın ayâli, yâni Allâh’ın ailefertleri gibidir.” 89 Allâh’ın bir kulu ve insan olarak her ferd değerlidir.İyi veya kötü olması, itaatli veya isyankâr olması Allah’la kendiarasındaki bir mes’eledir. Sırasında onun kötü yönleri ile mücâdeleetmek de bir görevdir, fakat bu mücâdele esnâsında dahî onun birinsan, dolayısıyla saygı değer bir varlık olduğunu hatırdan çıkarmamakgerekir. Kişiye duyulan saygı ve sevginin asıl sebebi ondaki insanlıkmeziyeti ve taşıdığı ilâhî cevherdir. İşte Yûnus düşüncesi bu hususlarıgözetip ön plâna çıkararak bütün insanlara büyük sevgi ve şefkatlekucağını açmasını bilmiştir.Bu sevginin sonuçlarından biri de alçak gönüllü (mütevâzı) olmaktır.Doğru yol üzere gitmek, Hakk’ın cemâlini görmek gibi güzelliklerinhemen ardından, alçak gönüllü olmayı sayan ve bunu “er” yâni olguninsan vasfı kabul eden Yûnus kimseye tepeden bakmamak gerektiğinisöyler:Yol oldur ki doğru vara göz oldur ki Hakk’ı göreEr oldur ki alçak dura yüceden bakar göz değil(T, 102; G, 394)89Keşfü’l-Hafâ, I, 457120121