Yûnus'ta Hak ve Halk Sevgisi 'nin yayın hakları ... - Eskişehir Valiliği

YÛNUS’TA HAK ve HALK SEVGİSİYÛNUS’TA HAK ve HALK SEVGİSİ3. Derviş Diğergâm OlurDerviş demek tasavvuf yolunu benimseyip onun gereklerini yerinegetirmeye başlayan kimse demektir. Yûnus Emre kendisi için şiirlerindeçok defa “miskin”, “âşık” sıfatı kullanırken, bazan da “Derviş Yûnus”diye söyler. Gerçek dervişliğin nasıl olması gerektiğini uzun uzunanlatır. Dervişlik yolunun îcaplarından biri de ahlâk güzelliğidir.Tasavvuf ahlâkında kendinden çok başkalarını düşünmek mühim biresastır. Yûnus’ta bu başkalarını düşünme ve diğergâmlık engin birduygu olarak âdetâ bütün insanlığı kucaklar mâhiyettedir. Bu düşünceonun mısrâlarında öylesine güçlü ve etkilidir ki, onun kuru bir öğütve lâf olarak kalmış olması düşünülemez. Yûnus bunları bizzatyaşamış, faydasını ve sonuçlarını görmüş, ondan sonra da başkalarınatavsiye etmiştir. Bu tavsiyelerini her zaman olduğu gibi sâde, basit,yapmacıksız fakat o nisbette veciz ve etkili mısrâlarla ortaya koymasınıbilmiştir.Ona göre dervişlik iddiâsında bulunan kimse, her türlü sahte veyapmacık tavırdan uzaklaşıp gümüş gibi saf ve tertemiz bir ruh vedüşünce hayâtına sâhip olmalıdır:Her kime kim dervişlik bağışlanaKalpı gide pâk ola gümüşleneDerviş, insanlara karşı öylesine verici ve iyiliksever olmalıdır ki,onun nefesi bile misk ve anber kokuyormuşcasına etrâfına faydalıolmalı. Onun budağından uzayacak dalların mahsûlüyle memleketlerve şehirler meyveyle dolup taşmalı, bunlardan herkes faydalanmalıdır:Nefesinden misk ü anber tüteBudağından il ü şâr yemişleneBu olgun insanı bir ağaca benzetirsek, onun yalnız meyvesi değil,yaprağı bile dertli kimseler için derman olmalıdır. Bir ulu ağaç gibiçevresini öylesine gölgelendirmeli ki, sıcak yaz günlerinde o gölgelikte,insanlar toplanıp dinlenmeli, bir çok hayırlı hizmetler görmeliler:Yaprağı dertli için derman olaGölgesinde çok hayırlar işleneÂşıkın gözü yaşlıdır. Bu göz yaşları sâdece aslından uzak kaldığı veHakk›a kavuşmak hasretiyle kavrulduğu için değildir. Aynı zamandainsanlara karşı sevgi, şefkat ve merhamet duygularıyla dolup taştığıiçindir. Bu iki sâikledir ki göz yaşları bir göl teşkil edecek kadar bololmalıdır. Bu türlü duyguları, aynı zamanda sürekli olmalı ve ayağınıbastığı yerden sazlar bitmeli, kamış hâline gelecek o sazlardan insanlaristifâde etmelidir:Aşıkın gözü yaşı hem göl olaAyağından saz bitip kamışlana(T, 137)*Gerçek dervişlik için elsiz ve dilsiz olmak ve kimseye gönül koyucuolmamak gerekir. Bu vasıfları taşımayan kimse dervişlik iddiasındabulunmamalıdır.Döğene elsiz gerek söğene dilsiz gerekDerviş gönülsüz gerek sen derviş olamazsın(BT, 114)Yûnus’un bu mısrâlarını da onun engin insan sevgisi ile îzah etmekistiyoruz. Karşısındakinden zarar ve hakaret görse de olgun insanın,kimseye kırıcı davranmaması ve gönül koymaması isteniyor. Atasözünde ifâde edildiği gibi “İyiliğe iyilik her kişinin kârı, kötülüğeiyilik ise er kişinin kârıdır.” Yûnus sevgi dolu gönlüyle “er kişi” yâniolgun kişi olmayı tavsiye ediyor.122123