YENİ MASONİK DÜZEN

Ayd›nlanma ve Frans›z Devrimi 193
Din ve ‹deoloji ya da
Gerçek Cennet ve Sahte Yeryüzü Cennetleri
Avrupa toplumlar› Ayd›nlanma felsefesiyle tan›flana kadar, bu toplumlar›n
akl›nda pek fazla çözülmemifl sorular yoktu. ‹nsan›n ne oldu¤u, hayat›n ne
anlam tafl›d›¤›, insan›n nas›l do¤ruyu bulabilece¤i ve neyin do¤ru, neyin yanl›fl
oldu¤u konusunda farkl› düflünceler tafl›m›yorlard›. Bu sorular›n cevaplar›
din taraf›ndan verilir; yetkisini yine dini k›staslardan alan yöneticiler, insanlar›
yönetirdi. Din ahlak›n›n insana ö¤retti¤i temel de¤erlerin bafl›nda da, az önce
vurgulad›¤›m›z gibi, yeryüzünün insan için geçici bir yurt oldu¤u ve ölümden
sonra sonsuz bir hayat›n varl›¤›, insan›n bu as›l yurt için çal›flmas› gerekti¤i,
k›saca ahiret inanc› geliyordu.
Ayd›nlanma ise din ahlak›n› ortadan kald›rd›. Bu durumda yukar›da sözünü
etti¤imiz sorulara yeni cevaplar aranmaya ve verilmeye baflland›. ‹deolojiler
böyle do¤du. Burada ilginç olan, Ayd›nlanma sonucu do¤an bütün ideolojilerin
de liberalizm, sosyalizm, ulusçuluk, faflizm gibi hayat›n, insan›n ve
dünyan›n ne oldu¤u konusunda ortak bir "dind›fl›"l›kta (sekülerizm) buluflmas›.
Di¤er bir deyiflle, hepsinin, dinin insana gösterdi¤i temel hedef olan Cennet'ten
yüz çevirip, insanlara "yeryüzü cennetleri" vaad etmesi, insan›n ölümden
sonra neleri yaflayaca¤›n› göz ard› edip, yaln›zca dünyada neler yaflayaca¤›
ile ilgilenmesi.
Evet, Ayd›nlanma ak›m›n›n getirdi¤i en önemli kavram, gerçekte bu "yeryüzü
cenneti" kavram›yd›. Ayd›nlanmac›lar, ölümden sonra bir mükemmel hayat
beklemenin yanl›fl oldu¤unu ve "Cennet"in, insan çabas› ile yeryüzünde de
oluflturabilece¤ini öne sürdüler. (‹slam'a göre de yeryüzünde adil ve mutlu bir
yaflam kurulabilir, ancak bu asla Cennet'in kendisi olamaz, onun bir örne¤i
olabilir.)
Bizim için burada önemli olan, Avrupa toplumlar›n› Teslis gibi sapk›n
inançlar da içermesine ra¤men ölümden sonras›n› öngören bir dini b›rak›p,
yeryüzü cennetlerine kimin, daha do¤rusu hangi anlay›fl biçiminin yöneltti¤i.
Ayd›nlanma felsefesinin mimarlar› asl›nda Katolik düflüncesini reddederken
"dinsiz"leflmiyor, tam tersine yeni ve daha farkl› bir "din"i kabul ediyorlard›.
Bu yeni din de ilahlar› ve putlar› vard›. Ayd›nlanmac›lar'›n ço¤u bir yarat›-
c›n›n varl›¤›n› kabul eden "deist"lerdi. H›ristiyanl›kla bu yeni dinin aras›ndaki
as›l önemli fark, ölümden sonra yaflam (ahiret) düflüncesinin reddedilmesiydi.
K›saca, ideolojilerle birlikte, "yeryüzü cennetleri"ni hedef seçen "ahiretsiz
din"ler ortaya ç›kt›.
Peki acaba Ayd›nlanmac›lar'›n bu "ahiretsiz din" düflüncesine kap›lmalar›na
sebep olan düflünce nedir? Acaba Ayd›nlanmac›lar'› etkileyen bir medeniyet
ve düflünce biçimi, "yeryüzü cennetleri"ni çoktand›r arayan bir "din" var
m›yd› acaba? Bu soruya ›fl›k tutabilecek bir yorumu, Bosnal› Müslümanlar›n lideri
ve önemli bir ‹slam düflünürü olan Aliya ‹zzetbegoviç yap›yor:
Dinler aras›nda Yahudilik dünyevi, 'sol e¤ilim'i oluflturuyor. Dünyevi cennet
perspektifini vaad eden ve sonradan ortaya at›lan bütün Yahudi teorileri bu e¤i-
Adnan Oktar