Pokaż treść! - Biblioteka Multimedialna Teatrnn.pl

strój hn,
eszowski
Resztki strojów ruskich można spotkać jedynie w
kilku wsiach południowych leżących w latach międzywojennych
w dawnym powiecie sokalskim.
Literatura dotycząca stroju hrubieszowskiego nie
jest zbyt bogata. Dostępne źródła posiadają raczej
charakter krótkich przyczynkarskich informacji. Najstarszą
wzmiankę o ubiorach włościan z okolic Hrubieszowa
znajdujemy w pracy Józefa Gluzińskiego
wydanej w 1856 r. Wspomina on o noszonych przez
tamtejszych chłopców sukmanach czarnych, pasach
skórzanych, czapkach całych okrytych futrem baranim
zwanych "kapuzami", koszulach z lnianego
płótna bez żadnego wyszywania, spodniach sukiennych
i łapciach z kawałka skóry zrobionych.
W roku 1872 czasopismo "Wieniec" zamieściło
litografię zatytułowaną Wnętrze chaty rusińskiej z okolic
Hrubieszowa rysowaną przez Bronisława Kamińskiego,
na której przedstawiona jest rodzina w codziennych
ubiorach ludowych.
Nieco uwag odnoszących się do ubioru hrubieszowskiego
zawartych jest w XVI tomie "Wisły". Hieronim
Łopaciński w artykule Kilka wiadomości o
odzieży ludowej w guberni lubelskiej podaje krótki opis
stroju ze wsi Szystowice i Modryniec, opracowany na
podstawie materiałów nadesłanych na wystawę rolniczo-przemysłową
w 1901 r. przez Henryka Weycherta
i Karola Mi łowicza.
Ubiory dzieci włościańskich z powiatu hrubieszowskiego
przedstawia natomiast fotografia wykonana
przez L. Hartwiga zamieszczona w pracy zbiorowej
o Stanisławie Staszicu wydanej w 1928 roku.
W 1929 r. ukazują się prace Stanisława Dąbrowskiego
Czapka i kapelusz w Lubelskiem oraz Pasy lubelskie.
W pracy Pasy lubelskie autor podaje, że "we wsi Modryńcu
w powiecie hrubieszowskim mężczyźni noszą
koszule wypuszczone na wierzch spodni, przepasane
szerokimi pasami rzemiennymi".
W pracy Czapka i kapelusz w Lubelskiem omówione
zostały różne rodzaje czapek i kapeluszy noszonych
w dawnym powiecie hrubieszowskim.
W 1934 r. Bolesław Kłembukowski w monografii
Mircze wieś powiatu hrubieszowskiego charakteryzuje
ubiór tamtejszej ludności.
Krótki opis strojów hrubieszowskich zawiera praca
Heleny Barusiowej Szlaki wycieczkowe po powiecie
hrubieszowskim zamieszczona w "Kronice Nadbużańskiej"
nr 14 z kwietnia 1934 r.
Dokładniejsze informacje o ubiorze mężczyzn i
kobiet noszonym w powiecie hrubieszowskim znajdujemy
w pracy Mariana Barusia Powiat hrubieszowski
wydanej w 1939 r.
W 1949 r. w "Polskiej Sztuce Ludowej" Piotr Greniuk
opublikował pracę Druki ludowe na płótnie w
południowej Lubelszczyźnie. Na szczególną uwagę
zasługują podane w niej wzory druków na spódnicach
noszonych w okolicach Hrubieszowa.
W 1954 r. Janusz Świeży w pracy Stroje ludowe
Lubelszczyzny po raz pierwszy daje ogólną charakterystykę
stroju hrubieszowskiego kobiecego i męskiego.
Pewne materiały porównawcze odnoszące się do
południowych miejscowości obecnego powiatu hrubieszowskiego
podaje Zofia Czechowicz w pracy Narodne
mystectwo Sokalszczyzny wydanej we Lwowie w
1957 r. opracowanej na podstawie lwowskich zbiorów
muzealnych.
W niniejszym opracowaniu opieram się na dotychczasowych
publikacjach, materiale ikongraficznym a
przede wszystkim na eksponatach zgromadzonych w
zbiorach Muzeum Lubelskiego w Lublinie, Muzeum
Wsi Lubelskiej i Muzeum Stanisława Staszica w Hrubieszowie.
Do początku XX wieku podstawowymi surowcami,
z których na omawianym terenie wykonywano odzież
były: len, konopie i wełna.
Tkanin lnianych używano głównie do szycia
odzieży letniej, zarówno męskiej jak i kobiecej.
Płótno przeznaczone na koszule codzienne było
grubsze, szare, a na świąteczne - cieńsze, wybielone.
Nici lniane stanowiły również osnowę tkanin
wełnianych przeznaczonych na odzież zimową kobiet,
głównie na spódnice.
Tkaniny czysto wełniane, z których szyto sukmany,
spodnie, kabaty i czapki oddawano do folowania. Sukno
było najczęściej białe, ciemnobrązowe, szaro-
-brązowe i czarne.
Pod koniec XIX wieku zaczęto używać także tkanin
fabrycznych, szczególnie zaznacza się to w świątecznym
stroju kobiecym.
Z materiałów bawełnianych szyto koszule, z
wełnianych - spódnice i zapaski. W tym też czasie zaczęto
używać materiałów fabrycznych na męską
odzież świąteczną oraz zimową kobiecą.
Szyciem odzieży lnianej zajmowały się same kobiety.
Odzież męską świąteczną, sukmany, kożuchy,
spódnice i czapki szyli krawcy miejscowi lub wędrowni,
najczęściej Żydzi. Żydzi trudnili się także drukowaniem
płótna na spódnice i spodnie.
Strój męski noszony w lecie składał się z lnianej
koszuli, lnianych spodni, płótnianki, skórzanych
łapci i słomianego kapelusza.
Koszulę szyto z lnianego wybielanego płótna.
Posiadała ona krój przyramkowy marszczony. Kołnierz
był prostokątny wykładany. Z przodu biegło rozcięcie,
tzw. pazucha zapinane na guziczek a pod szyją na
spinkę metalową. Rękawy marszczono dołem w drobne
zakładki, ujmowano w mankiet i zapinano na guziczek.
Górą pod pachami dla poszerzenia rękawa wszywano
kwadraty, tzw. ćwiki. Koszule noszono wypuszczone na
spodnie i je przepasywano pasem skórzanym.
25