Pokaż treÅÄ! - Biblioteka Multimedialna Teatrnn.pl
Pokaż treÅÄ! - Biblioteka Multimedialna Teatrnn.pl
Pokaż treÅÄ! - Biblioteka Multimedialna Teatrnn.pl
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
leżące w nim zwłoki opowiadały o<br />
wydeptanych śladach i świeżo<br />
wyłamanych gałęziach, w nieodległych<br />
zaroślach. Janek przygotowywał<br />
sobie przyrząd do uruchomienia<br />
spustu dubeltówki. Długo zastanawiał<br />
się. Godzina najmniej dzieliła<br />
jeden strzał od drugiego. Wieś<br />
słyszała. Krążył... myślał... porwany<br />
impulsem, sprowokowany przez<br />
dziewczynę... uwierzył, że życie dla<br />
nich skończone... wypalił i... został<br />
sam. W środku nocy. Sam, z<br />
ciężarem, którego nie doniósłby do<br />
pięknego domu. Musiał to brzemię<br />
zrzucić, nawet za cenę życia...<br />
* * *<br />
Studnia, kasztan, kilka zdziczałych<br />
jabłonek - tyle zostało z obejścia<br />
Bednarków. Po śmierci Janeczki, jej<br />
siostra Rózia wyszła za mąż. Matka<br />
zmarła - mówią, że z rozpaczy.<br />
Mówią, mąż nie pozwalał jej płakać,<br />
nie chciał bólu wynosić na gościniec.<br />
Hardy był. Ożenił się po raz drugi,<br />
nie zostawił potomstwa. Rózia żyje.<br />
Od ostatniej zimy nie podnosi się z<br />
łóżka Mieszka niedaleko, w Zezulinie.<br />
Schorowana, nic nie pamięta.<br />
Na moje pytania odpowiada<br />
uśmiechem, patrzy ponad moją<br />
głową. Nie mówi. Nie chce mówić?<br />
Starszy brat Janka Siegiedy ożenił<br />
się trzy lata po tragedii. Też z dziewczyną<br />
z Wólki Kijańskiej, też z biedniejszą<br />
od siebie. Ślub brał tego<br />
samego dnia co Siegiedówna, ich<br />
siostra, wydana za chłopca, również<br />
z Wólki, również biedniejszego od<br />
niej.<br />
"Podwójny" dom, duma Tomasza<br />
Siegiedy, stoi do dziś. Do dziś jest na<br />
swój sposób piękny. Mieszka w nim<br />
wdowa po Jankowym bracie. Naprzeciwko<br />
nie całkiem jeszcze wykończona<br />
willa i gospodarstwo starszego<br />
wnuka. Bardzo podobny do Janka:<br />
przystojny, postawny.<br />
* * *<br />
Rodziny złączone tragedią nie<br />
rozmawiają, nie spotykają się. Dwie<br />
siostry: Janiny i Janka, na Wszystkich<br />
Świętych w milczeniu porządkują<br />
mogiłę...<br />
84<br />
BARBARA BONIECKA<br />
ETNOLINGWISTYKA 3<br />
pod redakcją<br />
Jerzego Bartmińskiego<br />
Podobnie do wcześniejszych numerów<br />
ETNOLINGWISTYKI, także<br />
trzeci numer serii złożony został w<br />
większości z prac lubelskiego zespołu<br />
badawczego pracującego w<br />
Instytucie Filologii Polskiej UMCS<br />
pod kierunkiem profesora Jerzego<br />
Bartmińskiego. Część opracowań<br />
pochodzi'od osób współpracujących<br />
z tym zespołem, m.in. z Uniwersytetu<br />
Gdańskiego i z Uniwersytetu<br />
Wrocławskiego.<br />
Treść numeru ułożono w cztery<br />
bloki. O ich zawartości zadecydowało<br />
kilka kryteriów. Jedno z nich<br />
(kryterium formy podawczej) nakazało<br />
oddzielić od siebie blok Rozpraw<br />
(I) od bloku Recenzji i omówień<br />
(IV); inne skłoniło do wyróżnienia<br />
bloku III zatytułowanego Materiały,<br />
w których chodzi o samą prezentację<br />
tekstów źródłowych, i bloku I,<br />
którego prace mają charakter analityczny.<br />
W omawianym tu tomie<br />
jest też blok II, który spośród innych<br />
wyodrębnia się z racji tematyki<br />
zwężonej pod kątem potrzeb<br />
słownikarskich. Nosi on nazwę Z<br />
prac nad "Słownikiem ludowych stereotypów<br />
językowych ".<br />
Dział rozpraw rozpoczyna praca<br />
Wandy Budziszewskiej Z semantyki<br />
magii. Dokonano tu zestawienia<br />
znaczeń takich, jak: 'spot(y)kać,<br />
nadepnąć' wyrażanych m.in przez<br />
prasłowiańskie czasowniki sresti,<br />
potkati (na)gaziti oraz znaczeń:<br />
'choroby (powodowane przez demony)',<br />
'demony', 'rośliny używane<br />
do magii leczniczej' wyrażanych<br />
przez dewerbatiwa. Analizę wskazanych<br />
form Budziszewska rozciąga<br />
na inne języki, np. serbsko-chorwacki,<br />
rumuński, bułgarski, turecki,<br />
albański, grecki, ukraiński, białoruski,<br />
czeski, połabski i inne. Autorka<br />
odkrywa istnienie zgodności semantycznego<br />
rozwoju czasowników<br />
i dewerbatiwów (niezależnie od ich<br />
etymologii) w tych językach, a - jak<br />
wiadomo - języki te nie należą do<br />
jednej rodziny (przynajmniej nie w<br />
zestawie, jaki tu podają). Druga obserwacja,<br />
ważna z punktu widzenia<br />
etnolingwistyki, to stwierdzenie<br />
uniwersalności zjawiska i żywotności<br />
wskazanych znaczeń w tradycyjnej<br />
kulturze ludowej narodów związanych<br />
z wymienionymi językami.<br />
Wanda Budziszewska analizowała<br />
przede wszystkim materiały dotyczące<br />
słownictwa ludowego oraz<br />
teksty zamawiań i wybrane teksty<br />
sakralne.<br />
Bardzo interesująco przedstawia<br />
się druga w kolejności praca z bloku<br />
rozpraw, mianowicie praca Anny<br />
Engelking Klątwa rodzicielska w kulturze<br />
ludowej. Engelking poddaje<br />
analizie wybrane z Ludu Kolberga<br />
formuły w rodzaju "Bodaj cię Pan<br />
Bóg skarał!", "Obyś kark skręcił!"<br />
czy "Żeb ty zdrów nie przyjechał!"<br />
Stosuje przy tym metodę badawczą<br />
wykreowaną przez pragmatykę lingwistyczną,<br />
tzn. przygląda się<br />
różnym elementom sytuacji, która<br />
sprowokowała klątwę. Za istotne<br />
komponenty tła pragmatycznego<br />
uznaje warunek naruszalności obowiązujących<br />
w rzeczywistości społecznej<br />
norm, przypisaną rodzicowi<br />
(głównie matce) rolę strażnika
Change language