Pokaż treść! - Biblioteka Multimedialna Teatrnn.pl

gamy kolorystycznej. Oprócz zapasek w drobne paski i
prążki występowały takie, w których jeden z kolorów
(granat, zieleń, bordo) tworzył szersze pasy tła, na
którym równomiernie rozmieszczone były wąskie, symetryczne
wiązki pasków o kontrastujących z tłem kolorach.
Ponadto na dole znajdował się również dekoracyjny
szlak o odmiennych barwach. Najstarsze z zachowanych
zapasek pochodzą z przełomu XIX i XX wieku
(Żerdź, Bałtów, Piotrawin, Karczmiska, Wronów). Szyte
są ręcznie z dwu prostokątnych płatów tkaniny, namarszczone
przy wszyciu w pasek. Pochodzące z późniejszego
okresu (1914 -1969) różnią się nieznacznie kolorystyką
i jakością surowca oraz wykonania.
Zwyczaj noszenia zapasek naramiennych zanikł na
tym terenie dość wcześnie. Jedynie archiwalne fotografie
potwierdzają ich występowanie na Lubelskim Powiślu.
Publikowana w "Wiśle" LXV z 1901 r. fotografia
przedstawiająca dwie kobiety w zapaskach naramiennych
podpisana jest: "Wieśniaczki z Kazimierza nad
Wisłą", zaś wydrukowana w 1903 r. ta sama fotografia w
formie podbarwionej pocztówki nosi podpis "Wieśniaczki
z Garbowa Lubelskiego". Używanie zapasek
naramiennych na Lubelszczyźnie najdłużej przetrwało w
okolicach Łukowa.
Gorsety noszone na koszulach były charakterystyczną
częścią ubioru świątecznego dziewcząt W Puławskiem
szyto je z tkanin pochodzenia fabrycznego: z bawełnianej
satyny, cienkiej wełenki lub aksamitu w kolorach
ciemnych (czarny, zielony, granatowy, bordowy), rzadziej
z wzorzystego wełnianego tybetu. Podszyte były
zazwyczaj grubą podszewką z lnianego płótna Ozdabiano
je najczęściej białą, ząbkowaną tasiemką bawełnianą
wełnianą tasiemką koloru amarantowego oraz
cekinami i koralikami. Przody sznurowano tasiemką
przewlekaną przez haftki. Typowym przykładem tej
części stroju jest gorset z Borysowa wykonany około
1906 r., uszyty z czarnej satyny na lnianej podszewce.
Rozcięcia na przodzie są usztywnione fiszbinami. Amarantowa
tasiemka wełniana oraz biała ząbkowana zdobią
przody i plecy gorsetu oraz krawędzie taszek. Podkreślają
również krój gorsetu. Uzupełnieniem dekoracji
są szklane koraliki i cekiny. Gorsety pochodzące z Opolskiego
(Rogów, Braciejowice) oraz z Kraśnickiego
(Swieciechów) uszyte z aksamitu są w kolorach:
czarnym, granatowym, bordowym lub zielonym.
Wyróżniają się one bogatszym zdobnictwem, w którym
przeważają szklane koraliki, cekiny i srebrzysta pasmanteria.
Kaftany kobiece noszone przez mężatki zachowały się
jedynie z kilku miejscowości w dawnym powiecie puławskim
(Garbów, Bochotnica, Miesiące).
Wykonane one są z fabrycznych tkanin wełnianych.
Dla przykładu przytoczę charakterystykę kaftana z
Miesiąców, wykonanego w początku XX wieku. Us^ty
jest z wełny w kolorze bordowym (buraczkowym) na
podszewce z szarego płócienka bawełnianego. Przód jest
dwuczęściowy, zapinany na 10 małych guziczków w
kolorze amaran towym. Plecy skrojone są z jednego płata
tkaniny, dopasowane w talii lekkim wcięciem, u dołu
półkoliście wykrojone i opadające poniżej talii. Do dolnej
krawędzi pleców i przodów przyszyta jest baskinka
drobno plisowana w zakładki swobodnie opadające do
dołu. Rękawy długie, zwężone ku dołowi krojone są z
dwu części. Wycięcie wokół szyi wykończone jest
lamówką. Przody kaftana wzdłuż zapięcia oraz dół,
powyżej baskinki i dolne partie rękawów ozdobione są
pasami granatowego aksamitu, na którym znajduje się
ornament z bezbarwnych szklanych koralików oraz srebrzystych
cekinów.
Niezbędnymi elementami strojów świątecznych kobiet
były chustki, czepki, korale, buciki.
Chustki wełniane, jedwabne, bawełniane kupowane w
mieście nosiły zarówno dziewczęta jak i kobiety zamężne.
Wiązały je pod brodą z tyłu głowy lub zarzucały
na ramiona. Starsze niewiasty nakrywały nimi czepki.
Duże wełniane chusty służyły jako okrycia wierzchnie w
chłodne dni. Bardzo dekoracyjne były chustki "szalinówki"
noszone w okresie międzywojennym, okrywające plecy
i ramiona. Niektóre z nich miały inny wzór na
każdym z rogów i nazywano je chustami "na cztery strony
świata", "na cztery niedziele", a składając je po
przekątnej wybierano wzór stosowny do okazji. Zastąpiły
one zapewne dawne okrycia kobiece, noszone w XIX
wieku w postaci białej płachty, jak też wełniano-ba-
33