Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
TÜRKİYE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ 6. BİLDİRİMİ<br />
193<br />
Kaynak: Tilev-Tanrıöver, Kahraman, Kadioğlu ve Schultz, 2015<br />
Şekil 6.45 Türkiye’de 1 Ocak 2012-31 Aralık 2014 tarihleri arası şimşek<br />
yoğunluk dağılımı (km–2 yıl–1)<br />
Kaynak: Tilev-Tanrıöver, Kahraman, Kadioğlu ve Schultz, 2015<br />
Şekil 6.48 1930-2014 yılları arasında gerçekleşen, ölüm ya da<br />
yaralanma ile sonuçlanmış olan yıldırım olaylarının coğrafi dağılımı<br />
Son yıllarda görsel ve yazılı medyaya yansıyan bazı hortum hadiseleri<br />
nedeniyle Türkiye’deki hortumlar konusu daha sıklıkla<br />
gündeme gelir olmuştur. Bilimsel literatürde de ilk kez Türkiye’deki<br />
hortumlar ile ilgili çalışma 2014’te yayınlanmıştır (Kahraman<br />
ve Markowski, 2013)<br />
Kaynak: Tilev-Tanrıöver, Kahraman, Kadioğlu ve Schultz, 2015<br />
Şekil 6.46 1930-2014 yılları arasında gerçekleşen ölüm ya da<br />
yaralanmaya neden olan yıldırım olayları ve bunlara ilişkin ölü, ağır<br />
yaralı, yaralı sayıları<br />
Kaynak: Tilev-Tanrıöver, Kahraman, Kadioğlu ve Schultz, 2015<br />
Şekil 6.47 Türkiye’de ölüm ya da yaralanma ile sonuçlanan yıldırım<br />
olaylarının gerçekleştikleri yerlere göre dağılımları (şehir/kırsal)<br />
Hortum<br />
Hortum, birkaç yıl öncesine kadar Türkiye’de son derece<br />
nadir görülen, hatta istisnai bir meteorolojik hadise olarak<br />
değerlendirilmekteydi. Geride 4 ölü ve önemli hasar bırakan<br />
2004 Ankara Çubuk hortumu, 7 can kaybına neden olan 2012<br />
Elazığ hortumu ve özellikle 2014’te Istanbul kıyılarında gözlenen<br />
hortumlar, dikkatleri son yıllarda bu hadiseye çekmiştir.<br />
Çeşitli kaynaklardan derlenen kayıtlarla oluşturulan Türkiye<br />
hortum klimatolojisi, 1818’den bu yana 385 hortum hadisesine<br />
ait veriyi içermektedir. Kayıtlara göre bu hortumlar sonucu en<br />
az 31 kişi hayatını kaybetmiş ve 204 kişi yaralanmıştır Bununla<br />
birlikte, hortum vakalarını doğrudan <strong>iklim</strong> değişkliğine bağlamak<br />
bu aşamada mümkün değildir.<br />
Türkiye hortumları Fujita Ölçeğine göre rüzgar hızı 84-116 km/<br />
saat arasında değişen ve hafif hasara neden olan F0 ile en az<br />
rüzgar hızı 182-253 km/saat arasında değişen ve önemli hasara<br />
neden olabilen F3 arası şiddettedir. Daha temsili olduğu<br />
düşünülen son 5 yıllık veri göz önüne alındığında, Türkiye’de<br />
7’si mezosiklonik olmak üzere yılda ortalama 45 hortum hadisesi<br />
gözlenmektedir (Şekil 6.49). Hortumların önemli bir kısmı<br />
sahillerde oluşan “spout” cinsi hortumlardır. Akdeniz ve Ege<br />
sahillerinde ağırlıkla kış aylarında görülen hortumlar, Türkiye<br />
hortum veritabanını domine etmektedir (Şekil 6.50). Özellikle<br />
Antalya-Anamur sahil hattı, Avrupa’da en yüksek hortum<br />
frekansına sahip bölgelerden biri olup, yılda 10.000 km2’de<br />
19 hortum istatistiğine sahiptir. Ancak bu hortumların büyük<br />
kısmı karaya çıkmayan, zayıf su hortumlarıdır. Karadeniz kıyılarındaki<br />
hortumların görülme sıklığı ise yaz sonu, sonbahar<br />
başında artmaktadır. İç bölgelerde ise sayıca çok daha az olmakla<br />
birlikte daha şiddetli, mezosiklonik karakterli hortumlar<br />
ağırlıktadır. Pik aylar mayıs ve hazirandır. Türkiye hortumlarının<br />
günlük dağılımı, öğleden sonra ve erken akşam saatlerinde<br />
daha fazla hortum gözlendiği, gece saatlerinde ise frekansın<br />
azaldığını göstermektedir.
Change language