turkiye_iklim_degisikligi

Türkiye ulusal sera gazları envanterinde ormanlardaki karbon
stoklarına dair bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak envanterde
kullanılan katsayılarla canlı bitkisel kütledeki karbon
stokları hesaplanmıştır. Buna göre verimli iğne yapraklı
ormanlarda kök dahil bitkisel kütlede 47,7 ton/ha, verimli
geniş yapraklı ormanlarda 66,7 ton/ha ve verimli baltalık
ormanlarda 20,4 ton/ha karbon stoku bulunmaktadır. Bu
karbon stoklarının yaklaşık %78’si toprak üstü kütlede depolanmıştır.
Verimsiz orman alanlarında bitkisel kütledeki
karbon stokları ise oldukça düşük olup toplam 3,3 ton/ha
civarındadır.
Türkiye’de ülke genelinde toprak ve ölü örtülerdeki karbon
stokları ile yıllık birikim ve emisyonlara dair araştırma bulunmamaktadır.
Ancak Tolunay ve Çömez (2008) tarafından
tamamına yakını verimli ormanlarda olmak üzere yapılan
araştırmalar derlenmiş ve orman topraklarındaki birim
alandaki karbon stokları tahmin edilmeye çalışılmıştır. Sonuç
olarak Türkiye ormanlarında topraklarda 78,0 ton/ha,
ölü örtülerde ise 5,8 ton/ha olmak üzere toplam 83,8 ton/ha
organik karbon depolandığı hesaplanmıştır (Tolunay & Çömez,
2008). Ormanlardaki diğer karbon havuzlarından diri
örtü ve kaba odunsu artıklarda depolanmış karbon stokları
ile çalışmalar ise oldukça sınırlıdır.
Türkiye’de 1994-2013 yılları arasında diğer arazilerden ormana
dönüşen alan miktarı toplam olarak 1,26 milyon ha
kadardır. Ormanlardan diğer arazi kullanımlarına dönüştürülen
alan miktarı ise ulusal sera gazları envanterinde verilmemektedir.
Bu durum Anayasa ve Orman Kanunu hükümlerine
göre, orman alanlarının başka kullanımlara tahsis edilmesine
rağmen orman olarak kabul edilmesinden kaynaklanmaktadır.
Bu nedenle ulusal sera gazları envanterinde ormansızlaşmadan
kaynaklanan CO 2 ve diğer sera gazları emisyonu
hesaplanmamaktadır. Buna karşılık orman yangınları ile oluşan
CH 4 , N 2 O, NO x ve CO miktarları 1990-2013 dönemi için
hesaplanmıştır. Orman yangınlarının yıllara göre sayısının ve
yanan alan miktarının değişmesinden yukarıda sıralanan gazların
emisyon miktarları da değişmektedir. Ulusal sera gazları
envanterine göre 1990-2012 yılları arasında orman yangınlarından
kaynaklanan CH 4 emisyonu 0,2-2,3 t/yıl, N 2 O emisyonu
0,01-0,13 t/yıl, NO x emisyonu 0,1-1,5 t/yıl ve CO emisyonu 4,4-
52,6 t/yıl arasında değişmektedir.
Ulusal sera gazları envanterinde metan dışı uçucu organik
bileşikler (NMVOC) emisyon miktarları verilmiştir. Ancak envanterdeki
değerler bitkilerden kaynaklanan biyojenik uçucu
organik bileşikleri (BVOC) içermemektedir. Elbir ve diğ. (2013)
tarafından Türkiye’ye özgü emisyon faktörleri geliştirilerek
2012 yılı orman envanter sonuçlarına göre ormanlardan kaynaklanan
BVOC emisyonları da hesaplanmıştır. Söz konusu
araştırmaya göre Türkiye’de 585,6 bin t/yıl monoterpen emisyonu
olmak üzere toplam 716,3 bin t/yıl BVOC emisyonu gerçekleşmektedir
(Tablo 2.15).
Coğrafi Bölgeler İsopren Monoterpenler Oksijenli
Bileşikler
Sesquiterpenler
Oksijenli
Sesquiterpenler
Toplam
Akdeniz Bölgesi 8.442 259.111 37.315 4.644 180 309.692
Ege Bölgesi 3.015 162.012 23.183 2.728 121 191.059
Karadeniz Bölgesi 6.050 73.383 14.488 1.507 79 95.507
Marmara Bölgesi 5.398 74.268 10.930 1.272 94 91.962
İç Anadolu Bölgesi 1.291 12.513 2.468 222 10 16.504
Doğu Anadolu Bölgesi 2.219 2.445 1.052 57 15 5.788
Güneydoğu Anadolu Bölgesi 3.455 1.873 367 54 21 5.769
Toplam 29.870 585.605 89.802 10.483 521 716.281
Kaynak: Elbir ve diğ., 2013
Tablo 2.15 Türkiye’de 2012 yılı için ormanlardan kaynaklanan BVOC emisyonlarının bölgelere göre dağılımı (ton/yıl)