You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Dolu<br />
Türkiye’de dolu en sık gözlenen zarar verici meteorolojik<br />
hadiselerden biridir. Özellikle bitkilerin en kırılgan olduğu<br />
bahar aylarında gerçekleşmesi, doluyu tüm doğal afetler<br />
içerisinde tarımsal açıdan en önemli afet yapmaktadır. Çeşitli<br />
kaynaklardan derlenmiş kayıtlarla oluşturulan Türkiye<br />
iri taneli dolu klimatolojisine göre, mayıs ve haziran aylarında<br />
diğer tüm aylarda görüldüğünden daha fazla iri taneli<br />
dolu hadisesi yaşanmaktadır. 1,5 cm ve daha büyük çapa<br />
sahip dolu kayıtlarından oluşturulan şiddetli dolu klimatolojisi,<br />
1925-2014 yılları arasında, 1.107 günde gerçekleşen<br />
1.489 hadiseye ait bilgi içermektedir. Hadiselerin yıllara göre<br />
dağılımı Şekil 6.51’de gösterilmektedir. Çalışmaya göre meteorolojik<br />
afetlere bağlı sigorta ödemelerinin % 60’ı doludan<br />
kaynaklanmakta, dolu zararlarının en önemli kısmı da tarım<br />
alanlarında gerçekleşmektedir. TARSİM verilerine göre son<br />
7 yıl içerisinde tarımsal sigortalar kapsamındaki afet ödemelerinin<br />
yarısından fazlası doludan kaynaklanan zararların<br />
tazmini için yapılmıştır (Kahraman, Tilev-Tanriover, Kadioglu,<br />
Schultz, ve Markowski, 2015). Türkiye’de 750 grama varan<br />
ağırlıkta dolu taneleri gözlenmiş, yarım metre yüksekliğe<br />
erişen dolu yükseklikleri rapor edilmiştir. Son beş yıllık veriye<br />
göre, Türkiye’de yılda ortalama 29 günde gerçekleşen 42 iri taneli<br />
dolu hadisesi gözlenmektedir. Bunların %8,3’ünün çapı 4,5<br />
cm’den daha büyüktür. İri taneli dolu hadiselerinin en sık görüldüğü<br />
yıllar, yılda en az 29 hadisenin kaydedildiği 1960’lardır.<br />
Ayrıca 2005’ten bu yana da frekansta artış mevcuttur.<br />
Kaynak: Kahraman ve Markowski, 2013<br />
Şekil 6.49 Türkiye’deki hortum hadiselerinin 1990-2013 yılları arasınsa<br />
zamana bağlı değişimi<br />
* 2014 verisi 27 Mayıs’a kadardır<br />
Kaynak: Kahraman, Tilev-Tanriover, Kadioglu, Schultz, ve Markowski, 2015<br />
Şekil 6.51 Türkiye’de şiddetli dolu hadiseleri ve şiddetli dolulu günler<br />
(1925-2014)<br />
Kaynak: Kahraman ve Markowski, 2013<br />
Şekil 6.50 Türkiye hortumlarının coğrafi dağılımı.<br />
(MAR: Marmara Bölgesi, BLA: Karadeniz Bölgesi, MED: Akdeniz<br />
Blgesi, IN: İç Anadolu Bölgesi, EA: Doğu Anadolu Bölgesi).<br />
Türkiye’de şiddetli dolu hadiseleri ilkbahar ve yaz aylarında<br />
daha sık gerçekleşmektedir (Şekil 6.52). Tüm şiddetli dolu hadiselerinin<br />
toplam % 58’i mayıs ve haziranda gözlemlenmekte<br />
olup aralık ayı en düşük frekansa sahiptir. Günlük dağılıma<br />
göre pik saatler öğleden sonra ve akşam saatleridir. Şekil<br />
6.53’te Türkiye’de gözlenmiş iri ve çok iri taneli dolu hadiselerinin<br />
konumları görülmektedir.<br />
Kaynak: Kahraman, Tilev-Tanriover, Kadioglu, Schultz, ve Markowski, 2015<br />
Şekil 6.52 Türkiye’deki iri (çapı 1.5~4.5 cm arası) ve çok iri taneli (çapı 4.5<br />
cm’den büyük) dolu hadiselerinin yıllık dağılımı
Change language