turkiye_iklim_degisikligi

İklim değişiminin iç su ekosistemleri üzerindeki beklenen etkileri
aşağıda özetlenmiştir;
İklim değişiminin iç su ekosistemlerinde beklenen etkileri,
kara içi su kütlelerinin alan ve hacim kayıpları, tatlı su kaynaklarında
azalma, akım ve debi azalmaları gibi etkiler olup,
bu etkiler çoraklaşma, su kıtlığı ve yetersizliği, biyolojik çeşitlilik
ve habitatlarda bozulma, tarımda verim düşüşleri ve gıda
yetersizliği gibi sonuçlara neden olacaktır.
Sulak alanlar iklim değişikliğine karşı en kırılgan ekosistemlerden
biridir. Karasal tatlısu sulak alanları, yağışlardaki değişikliklerden
ve daha sık ve daha şiddetli kuraklık, fırtına, sel
ve baskınlarından etkilenecektir. Akarsu sistemlerini besleyen
yağışların zaman ve miktarının değişmesi, delta ve haliçler
gibi kıyısal sulak alanlarda su tedarikini değiştirir.
İklim değişikliğinin etki boyutlarının bölgesel olarak incelendiğinde,
Türkiye’nin de içerisinde yer aldığı Akdeniz Havzası
ve Akdeniz İklim sahalarında sıcaklıklarda artış, yağışta azalma,
buharlaşmada ise artış eğilimlerinin olduğu görülmektedir
(Türkeş, Sümer ve Çetiner, 2000).
Göl sularının sıcaklıkla azalması sonucunda artan besin tuzları
yoğunluğu, bu göllerde aşırı alg artışına (patlama) özellikle
toksin üreten siyonobakter ağırlıklı fitoplankton artışına
neden olur. Türkiye göllerinde kurak dönemlerde daha fazla
siyanobakter ağırlıklı aşırı alg artışı yaşanması ve ötrofikleşmesi,
küresel ısınma ile birlikte kurak iklim bölgelerindeki
göllerde olası beklentilerle tamamen örtüşmektedir. İç göllerimizi
besleyen akarsulardan göllere karışan azot ve fosfor
yoğunluğu artan kuraklıktan ötürü yükseleceği için, aynı
durum göllerde de yaşanacaktır. Ortaya çıkan alg patlaması,
iç göllerdeki ekolojik dengeyi de bozacak ve su bitkileri, av balıkları
ve kuşların azalmasına neden olacaktır.
İç Ege ve Orta Anadolu’da bulunan sulak alanlarımızda büyük
oranda, Marmara ve Doğu Anadolu’daki sulak alanlarımızda
ise göreceli olarak daha küçük oranda olmak üzere,
göl yüzeyi alanlarında daralma gözlenecektir. Sıcaklık artışından
kaynaklanan buharlaşma nedeniyle yüzey alanlarında
daralma beklense de, yükselmesi beklenen deniz seviyesinden
ötürü, kıyı kesimlerde bulunan delta ve lagünlerin
durumlarında çok fazla bir değişme olmayabilecektir. Ancak,
artan tuzluluk ve değişen flora (bitki örtüsü) nedeniyle, bunlarla
beslenen fauna ve kuş türlerinde mutlak bir değişim ve
kayıplar gözlenecektir.
Türkiye’de iklim değişimleri ve göllerin seviye değişimleri ile
su kaynakları değişimleri arasındaki ilişkilerin incelendiği
çalışmalar değerlendirildiğinde, Cengiz ve Kahya (2006) tarafından
Türkiye’deki bazı göllerin eğilim ve harmonik analizlerinin
yapıldığı çalışmada, ülkemizin kuzey yarısında yer alan göllerde
seviyede artış, İç Anadolu ve Akdeniz Bölgesi’ndeki göllerde
azalma, Marmara Bölgesindeki göllerde ise eğilimin olmadığı
belirtilmiştir.
Türkiye’nin güneybatı kesiminde yer alan Acıgöl’deki seviye değişimi
ile iklim değişikliği arasındaki ilişkiyi konu alan bir çalışmada,
kuraklaşma ile göl seviyesi arasında kuvvetli anlamlılık
olduğu vurgulanmıştır. Ayrıca bu sahada sıcaklıktaki ve buharlaşmadaki
artış ile yağıştaki azalmaya bağlı olarak göl seviyesinde
1975’den 2010 yılına kadar olan dönemde sürekli bir
azalma ve üçte iki oranında alan kaybı tespit edilmiştir (Özdemir
ve Bahadır, 2008).
Akdeniz Bölgesi, Isparta ili sınırları içerisinde yer alan, Kovada
Gölü’nün seviye ve hacim değişimleri ile iklim elemanlarındaki
değişimin istatistiksel analizinin incelendiği çalışmada Kovada
Gölü ve havzasında uzun yıllık dönemde (1975-2010) sıcaklık ve
buharlaşmada artış, yağış miktarında ise azalma ortaya çıkmıştır.
İklim elemanlarındaki bu değişim göl seviyesi ve hacmine
kayıp olarak yansımış, aynı dönem içerisinde gölün seviyesinde
ve hacminde azalma meydana gelmiştir. Çalışma alanında
sıcaklıkta 0.7 °C, buharlaşma miktarında ise 120 mm’lik artış
ile yağış miktarında 20 mm’lik azalma meydana gelmiştir. İklim
elemanları ile gölün seviye ve hacim değişimleri arasındaki ilişkiler
incelendiğinde, sıcaklık ile seviye (-0,502) ve hacim (-0,473)
değişimi arasında negatif yönlü orta derecede anlamlı ilişki ortaya
çıkmıştır. Yağış ile göl seviyesi (0,758) ve hacim (0,751) değişimleri
arasında ise kuvvetli anlamlılık düzeyinde pozitif yönlü,
buharlaşma ile göl seviyesi (-0,476) ve hacim (-0,426) arasında
orta derecede negatif yönlü ilişki tespit edilmiştir. Yapılan analizlere
göre Kovada Gölü seviye ve hacim değişimlerinin, sıcaklık
ve buharlaşmadaki değişimden ziyade, yağıştaki değişimlere
bağlı olduğu sonucuna varılmıştır (Bahadır, 2012).
İklim değişikliğinin su kaynaklarına etkilerinin incelendiği çalışmada;
Tuz Gölü, İznik, Eğirdir, Manyas, Van, Ladik ve Sapanca
göllerindeki su derinliklerindeki düşmelerle ilgili literatür bilgileri
derlenmiştir. Bu değerlendirmede, Tuz Gölü’nün yüzölçümünde
1987 yılı ile 2005 yılı arasında %35 bir azalma, Beyşehir
Gölü’nün su potansiyelinde yaklaşık %23 bir düşüş olduğu, İznik
Gölü kıyılarında bazı alanlarda suyun yaklaşık 10 m çekildiği,
Eğirdir gölünün su seviyesinin 56 cm Manyas Gölü’nün su derinliğinin
yaklaşık 0,4 m kadar azaldığı bildirilmiştir. Ayrıca Van
Gölü’nde 2 metrelik seviye düşüşünün göl suyunun tuzluluk ve
soda oranının yükselmesiyle sonuçlandığı raporlanmıştır (Yüksel
, Sandalcı, Çeribaşı ve Yüksek, 2011).
İklimsel veriler ile uydu fotoğraflarının test edildiği bir başka ça-