Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
3.1.2 Emisyon Değişimlerini Belirleyen<br />
Genel Faktörler<br />
Türkiye’nin son yirmi üç yılda nüfusu 1,4 katına, GSYH büyümesi<br />
3,4 katına, kişi başı elektrik tüketimi 1,7 katına ulaşmıştır.<br />
Türkiye, nüfus artış hızı en yüksek olan 5 ülke arasında<br />
yer almakta olup, 2013 yılında %1,29 olarak gerçekleşen<br />
nüfus artış hızı, OECD’nin ortalama 0,57 olan artış hızının<br />
oldukça üzerindedir. Kişi başı birincil enerji arzı ve kişi başı<br />
sera gazı emisyonları ise OECD ülkelerinin yaklaşık yarısı<br />
kadar olup, ekonominin enerji yoğunluğu ise OECD ülkelerindekinden<br />
%30 daha düşüktür (Tablo 3.1).<br />
Türkiye’nin sera gazı emisyonlarının yıllar itibariyle değişimine<br />
bakıldığında ekonomik kriz dönemleri dışında, sera gazı<br />
emisyonlarınn 2013 yılına kadar sürekli artış göstermiş olduğu<br />
görülmektedir (Şekil 3.1). Türkiye’de 2005 yılı ABD doları<br />
bazında GSYH’sı, 2013 yılında, 2000 yılına göre %139 oranında<br />
artarken, toplam sera gazı emisyonlarının (AKAKDO hariç)<br />
%47,7 oranında artması, ekonominin gelişiminin giderek daha<br />
az sera gazı emisyonu yaratacak faaliyetlere dayandırıldığına<br />
işaret etmektedir. Ekonominin enerji yoğunluğundaki düşüş<br />
2000-2013 yılları arasında %37,5 olurken, aynı yıllar arasında<br />
ekonominin karbon yoğunluğu %39 oranında, enerji arzındaki<br />
karbon yoğunluğu ise %2,6 oranında azalmıştır. Bu durum,<br />
enerji arzından kaynaklanan sera gazı emisyonlarının azaltılması<br />
konusunda önemli bir yol katedildiği ancak halen yapılması<br />
gerekenler olduğuna işaret etmektedir. Diğer yandan,<br />
1990-2013 yılları arasında toplam yutaklarda %94,5 oranında<br />
artış olması oldukça önemli bir gelişmedir.<br />
Sektörel ve sera gazı türüne göre emisyon değişimleri ve sebepleri<br />
detaylı olarak takip eden kısımlarda sunulmaktadır.<br />
Gösterge türü Göstergeler 1990 2000 2013 1990-<br />
2013<br />
(%)<br />
SOSYOEKONOMİK<br />
ENERJİ<br />
KARBON<br />
2000-<br />
2013<br />
(%)<br />
OECD<br />
ülkeleri<br />
2012*<br />
GSYH (SGP+, milyar 2005 ABD$) 411,1 589,6 1409,3 242,82 139,03 39.202<br />
Nüfus (milyon kişi) 55,12 64,27 76,06 37,98 18,34 1.254<br />
Kişi başı GSYH (bin ABD$) 5,9 9,2 18,6 215,25 102,60 37.14<br />
Toplam Birincil Enerji Arzı (MTEP) 52,9 80,5 120,29 127,39 49,43 5.25<br />
Kişi Başı Birincil Enerji Arzı (TEP/kişi) 0,94 1,19 1,57 67,02 31,93 4,19<br />
Ekonominin Enerji Yoğunluğu<br />
(TEP/bin 2000 ABD$-SGP)<br />
Toplam Sera Gazı Emisyonları (AKAKDO<br />
Hariç) (Mton CO 2 -eşd.)<br />
Yakıtların Yanması Kaynaklı CO 2<br />
emisyonları (Mton CO 2 -eşd.)<br />
0,13 0,14 0,09 -33,67 -37,48 0,13<br />
218,16 310,78 459,10 110,44 47,73 15.505,62<br />
128,24 209,06 304,24 137,24 45,53 12.146<br />
Toplam Yutaklar (Mton CO 2 -eşd.) 30,18 36,18 58,70 94,52 62,25 -<br />
Kişi Başı Sera Gazı Emisyonları<br />
(ton CO 2 -eşd./kişi)<br />
Kişi Başı Yanma Kaynaklı Sera Gazı<br />
Emisyonları (ton CO 2 -eşd./kişi)<br />
Ekonominin Karbon Yoğunluğu<br />
(ton CO 2 -eşd./2000 ABD$)<br />
Enerji Arzının Karbon Yoğunluğu<br />
(ton CO 2 -eşd./TEP)<br />
3,96 4,83 6,04 52,52 24,83 12,36<br />
2,33 3,25 4,00 71,94 22,98 9,68<br />
0,31 0,35 0,22 -30,80 -39,12 0,31<br />
2,42 2,60 2,53 4,33 -2,61 2,31<br />
+2005 yılı fiyatları ile bin (1000) ABD $ cinsinden Satınalma Gücü Paritesi (SGP)<br />
*2012 yılı rakamları<br />
Kaynak: IEA, 2014; TÜİK, 2015<br />
Tablo 3.1 Türkiye’nin sosyo-ekonomik, enerji ve karbon veri ve göstergelerinin 1990-2013 yılları arasında karşılaştırılması
Change language