july-2010

forever and we could have lost something that
will turn out to be vitally important over time.”
One example is the careful recording of a
World War II gun emplacement, now known to
be the anti-aircraft gun that shot down the very
fi rst German bomber over London. Some items
are even more unusual, such as records from a
dentist in north London that were dumped in a
tip in 1972. “It’s bizarre stuff, because these people
are still alive,” says Tyler. “Some of the knickknacks
are of no material consequence to dating
the site, but they are fascinating nonetheless. But
our archive is not unlimited, so it all goes into the
soilwasher and gets turned into dust.”
Another aspect of the archaeologists’ work
was to involve the local community in the
history of their region. Roy Stephenson oversaw
this part of MOLA’s work. He recalls, “We wanted
to get over the archaeology message. People
couldn’t get into some of the bigger trenches,
but we identifi ed a site on Hackney Marsh that
was to become a community excavation. Sadly,
as we started digging, a horrible smell came up
and it became clear that there was something
very nasty down there, so it wasn’t going to
happen – not as a community event. But we set
up a mock excavation on site instead.
“It wasn’t quite as authentic, but at least
nobody turned orange.”
// trouve dans le sol, c’est un ensemble. Nous
devions donc également évaluer et consigner les
structures industrielles des XIX e et XX e siècles
avant qu’elles ne disparaissent. Si nous ne le
faisons pas maintenant, elles seront oubliées à
jamais et nous aurons perdu des choses vitales. »
Une pièce d’artillerie de la Seconde Guerre
mondiale a ainsi été découverte. On sait à présent
qu’il s’agit du canon antiaérien qui a abattu le
premier bombardier allemand ayant survolé
Londres. « Certains objets ne permettent pas de
dater le site, mais n’en demeurent pas moins
fascinants. Nos archives n’étant pas illimitées,
nous devons en jeter dans la machine à laver la
terre et les réduire en cendres. »
Une autre facette de la tâche des archéologues
était de faire participer la communauté locale.
C’est Roy Stephenson qui a coordonné cet aspect
du travail du MOLA : « Nous avons identifi é un
site à Hackney Marsh pour former les résidents
aux fouilles. Malheureusement, en creusant, une
odeur répugnante a envahi le site et nous avons
compris qu’il s’agissait d’une épaisse couche
d’une substance très nocive. Aussi, nous avons
créé un site fi ctif. Ce n’était pas aussi authentique,
mais au moins personne n’est devenu orange ! »
116 METROPOLITAN
Olympisch goud
2012 maakt veel los in Oost-Londen, ook
voor archeologen, bemerkt Peter Watts
// Op zijn traject naar Londen rijdt de Eurostar door tunnels
in de Engelse klei en passeert hij een van de grootste bouwterreinen
in Europa: 2,5 vierkante kilometer op de oostelijke
oever van de Lea, de rivier die zich tot 60 kilometer ten noordwesten
van Londen uitstrekt. Het terrein wordt nu nog bevolkt
door bouwkranen en half afgemaakte betonnen gebouwen,
over twee jaar is dit het toneel voor de Olympische Spelen van
2012. Het oog van de wereld zal gericht zijn op de Lea Valley.
Maar wat weten we eigenlijk over dat gebied?
Voordat de Olympische Spelen ter sprake kwamen, zou je
de Lea Valley gemakkelijk hebben kunnen afdoen als een dode
ruimte, met hier en daar een loods. Geen wegen, geen parken,
geen huizen, alleen maar leegte. Het was een spookachtig
vacuüm op tien minuten afstand van een van de grootste
steden ter wereld. Maar dat is wel eens anders geweest. Voordat
de eerste bulldozers arriveerden om deze stedelijke woestijn te
transformeren tot een bruisend olympisch dorp met stadions,
parken, vernieuwde waterwegen, appartementen en hotels,
groeven archeologen diep in de aarde om de geschiedenis van
de Lea Valley boven water te krijgen. En wat ze vonden heeft het
inzicht over de tijd voordat Londen bestond drastisch gewijzigd.
Het prehistorische verleden van Londen ligt diep geworteld in
het tot nu toe weinig onderzochte oosten.
Kieron Tyler, hoofdarcheoloog van het Museum of London
Archaeology (MOLA), verrichtte in samenspraak met Pre-
Construct Archaeology (PCA) de opgravingen. “Het is een
verhaal over Londen in microkosmos”, vertelt hij. “Het gaat niet
over een stukje grond of over een potscherf, maar over Londen.
Je neemt een item, geeft het context, zoekt zijn vrienden erbij
en je begint het verhaal te begrijpen. Wanneer je een gebied kan
onderzoeken ter grootte van het olympisch park, onthul je een
verhaal dat resoneert over de Britse eilanden.”
Sinds het begin van de opgravingen in 2002 hebben archeologen
kunstvoorwerpen gevonden die 4.000 jaar teruggaan
in de tijd. Zoals een vuurstenen bijl uit 3.000 v.Chr., hutten uit
het bronzen en ijzeren tijdperk, victoriaanse gebouwen uit de
industriële revolutie en geschutsemplacementen uit de Tweede
Wereldoorlog. De noodzaak om de volledige geschiedenis van
het gebied in kaart te brengen voordat het te laat is, heeft er
zelfs toe geleid dat het team de plaats heeft vastgelegd van de
elektriciteitsmasten die in de jaren zeventig zijn opgetrokken
om te voldoen aan de groeiende vraag van Londen.
Uit de opgravingen is gebleken dat de Lea Valley niet altijd
een ongastvrij niemandsland onder de rook van Londen was.
Integendeel, gedurende de 3.000 jaar voordat de Romeinen
er arriveerden, was het een bewoond gebied. En 1.800 jaar
nadat de Romeinen verdwenen, maakte het gebied zelfs
een wederopstanding door toen het een rol speelde in de
Britse industriële revolutie. In de Lea Valley werden plastic en