SPIS RZECZY

Zuk zaprzeczył. – Jestem Albańczykiem – powiedział. Podał swojenazwisko i adres: Zuk Spanca, zamieszkały we wsi Okraštica, między Prištinąa Mitrovicą w jugosłowiańskim Kosowie.Kiedy do rodziny dotarł telegram z Bułgarii, trwały już przygotowaniado pogrzebu. Dwa dni wcześniej do wioski wrócił Muhammad, który razemz Zukiem wyjechał do Turcji. Gdy opowiadał o wszystkim, drżał jeszczena wspomnienie tego, co się wydarzyło. 27 maja 1991 roku przekroczyliwieczorem granicę jugosłowiańsko-bułgarską. Zapadł zmierzch. Zukprowadził, jechał szybko po wyboistej drodze, było ślisko, wpadł w poślizg,stracił panowanie nad kierownicą. Ford escort odbił się jeszcze od drzewa.Muhammad był gruby, więc nigdy nie zapinał pasów. To uratowało mużycie. Zdołał otworzyć drzwi i wyskoczyć. Chwilę potem ford escort runąłw przepaść. Scena była filmowa: samochód odbijał się od skał, koziołkował,aż w końcu wybuchł i trzysta metrów niżej zwęglił się doszczętnie. Po cieleZuka nie zostało nawet śladu. Muhammad wrócił do Kosowa i opowiedziało śmierci przyjaciela.Zuk nie pamięta szczegółów wypadku. Ostatnia scena, jaka wryła mu sięw pamięć, gdy leciał w przepaść, to widok mężczyzny w długich, jasnych,powłóczystych szatach, od którego wychodziły dwa promienie: białyi czerwony. Tajemniczy mężczyzna uśmiechał się łagodnie, a Zuk poczuł, żeznajduje się w jego rękach. Ogarnął go spokój.Gdy leżał nieprzytomny w szpitalu, od czasu do czasu majaczył. Dziękowałwówczas komuś w języku polskim, więc lekarze myśleli, że jest Polakiem.Dlaczego po polsku? Znał znajomych ze Skierniewic, którzy przyjeżdżali nawakacje do Czarnogóry i czasami zatrzymywali się u niego. Poznał parę słów:„dzień dobry”, „proszę”, „dziękuję”. Pielęgniarki wspominały, że szczególnieczęsto powtarzał „dziękuję”.Do domu wrócił w czerwcu. Lekarze powiedzieli mu, że ze złamanymstawem biodrowym już do końca życia będzie chodził o kulach.* * *Przyjaciółki myślały, że Shkurta nie żyje. Gdy zbierano martwe ciałaz placu, ktoś zauważył, że dziewczyna oddycha. Obudziła się w szpitalu posześciogodzinnej operacji. Ostatnia rzecz, jaką zapamiętała, to rozrywającyból w kręgosłupie, po którym straciła przytomność. Lekarz nie miał jednakdobrych wiadomości: wystrzelona z serbskiego karabinu kula utkwiła jejmiędzy dwoma kręgami. Dlatego dziewczyna pozostanie od pasa w dół