SPIS RZECZY

Ukonstytuowanie prawdy poprzez kłamstwo w nowożytnej myśli filozoficznej179siebie” 23 , a nie jakiś „punkt stały” lub „nieruchomy” 24 . Stałe określenie bytuwyklucza się ontologicznie, ponieważ „duch [...] nigdy nie znajduje sięw stanie spoczynku, lecz zawsze jest w ruchu ciągle postępującym” 25 . Bytjest niepokojem. Ten niepokój bytu „jest procesem, który wytwarza swojeposzczególne momenty i przez nie przechodzi, a cały ten ruch decydujeo jego pozytywności i jego prawdzie. Zawiera ona więc w sobie zarównoto, co negatywne, co moglibyśmy nazwać fałszem, gdybyśmy mogli patrzećna niego jako samego w sobie – jak i fałszem, od którego należałobyabstrahować. To, co zanika, należy raczej rozumieć jako istotne, jednak niew określeniu czegoś stałego” 26 . Hegel potrzebuje tego fałszu do wprowadzenia„ruchu samego w sobie”, ponieważ „na tym, co negatywne, polega w ogólepostawa stawania się, niepokoju, ruchu samego w sobie” 27 . Fałsz jest jakbyprzyczyną tego procesu stawania się „rozróżniania”, który substancję i jejwiedzę doprowadza z „nierówności” do „ich równości” 28 . „Ta równość będącawynikiem stawania się jest prawdą. Ale nie jest ona prawdą w taki sposób,jak gdyby nierówność została odrzucona [...], lecz nierówność jako to, conegatywne, jako jaźń w prawdzie jako takiej, ciągle jest jeszcze bezpośrednioobecna” 29 . Fałsz po swym powrocie z wyobcowania zawiera się w substancjiabsolutnej, jednak jako zniesiony, tzn. ta „zniesiona inność” jako „to, co byłofałszywe [...] już nie musi być używana” 30 . W tym znaczeniu, według Hegla,„fałsz jest – już nie jako fałsz – momentem prawdy” 31 . Inność substancjijest momentem, który w procesie wyobcowania się stanowi tylko o fałszucałości. Jego istnienie jest teraz identyczne z całością, jednak nie w znaczeniumetafizyki rozumu, która rozum określa w sposób logiczny, lecz w znaczeniudialektycznym, tzn. że prawda jest identyczna z fałszem.Takie pojęcie bytu, które stanowi dialektyczne połączenie prawdyi fałszu, nie sprosta jednak ani rzeczywistości, ani też klasycznemulogicznemu myśleniu; nie tylko gubi ono naukę w sprzeczności, lecz również„rozpuszcza” substancję absolutną, czyniąc z niej kontradyktoryczną23 Tamże, s. 27.24 Tamże, s. 27.25 Tamże, s. 18.26 Tamże, s. 46.27 G.W.F. Hegel, Wissenschaft der Logik. Die Lehre vom Sein (1832), hrsg. von H.-J. Gawoll, tłum. H. Ulrich, PhB385, Hamburg 1990, s. 170.28 G.W.F. Hegel, Phänomenologie des Geistes, w: G.W.F. Hegel, Werke, tłum. H. Ulrich, t. 3, Frankfurt a. M. 1989,s. 40.29 Tamże, s. 41.30 Tamże, s. 41.31 Tamże, s. 41.