SPIS RZECZY

Ukonstytuowanie www.wydawnictwofronda.pl/prenumerataprawdy poprzez kłamstwo w nowożytnej myśli filozoficznej189Heglowskiej „prawdy” jako „procesu”, którego istotą jest „jądro czasu” 75 ,co Adorno i Horkheimer naturalnie przejmują 76 , ale z pewną istotną różnicąa mianowicie, że uznają Heglowskie „rozdzielenie czasu i wieczności” za„fałszywe” 77 . Należy się według nich uwolnić od „wieczności” 78 i poprzeznegację Heglowskiego pojęcia prawdy jako syntezy prawdy i kłamstwa, aleusilnie dążącej do pojednania, zdobyć „optimum prawdy teoretycznej” 79w sensie neomarksistowskim, tj. uprawiać „krytykę tego, co istnieje” 80 , którąAdorno pragnie uczynić jako „permanentną” 81 , czego nie uczynili ani Luter,ani Hegel, ani Marks i Engels, ani Heidegger, zarzucając im różne formy„mesjanizmu” 82 .„Przedstawić” „zło” 83 pozostaje programem do zrealizowania, ponieważprawda nie istnieje. Dlatego jedyną „miarą prawdy” jest „powiedziećo wszystkim nie” 84 . Stąd „owocną jest tylko myśl krytyczna” 85 , ponieważ wrazze śmiercią „Boga ... umiera prawda” 86 . Ale, jak praktycznie urzeczywistnić tak75 Th. W. Adorno, Drei Studien zu Hegel, w: Gesammelte Schriften, hrsg. von R. Tiedemann u. Mitwirkung vonG. Adorno, S. Buck-Morss und K. Schultz, t. 5, Frankfurt a. M. 1996, s. 284.76 Por. M. Horkheimer, Dokumente – Stationen. [Gespräch mit Otmar Hersche] (1969/74), w: Gesammelte Schriften,hrsg. von A. Schmidt und G. Schmid Noerr, t. 7, Frankfurt a. M. 1985, s. 341.77 Th. W. Adorno, Negative Dialektik, w: Gesammelte Schriften, hrsg. von R. Tiedemann u. Mitwirkung von G.Adorno, S. Buck-Morss und K. Schultz, t. 6, Frankfurt a. M. 1996, s. 103; por. S. Kierkegaard, Entweder / Oder, II,übers. von E. Hirsch, Düsseldorf 1957, s. 266-267: „Eben dies ist das Schöne an der Zeitlichkeit, da? in ihr derunendliche und der endliche Geist geschieden sind”.78 Tamże, s. 102.79 Th. W. Adorno, w: M. Horkheimer und Th. W. Adorno, [Diskussionen über die Differenz zwischen Positivismusund materialistischer Dialektik] (1939), w: M. Horkheimer, Nachgelassene Schriften 1931-1949, w: Gesammelte Schriften,hrsg. von A. Schmidt und G. Schmid Noerr, t. 12, Frankfurt a. M. 1985, s. 489.80 M. Horkheimer, Die Sehnsucht nach dem ganz Anderen. [Gespräch mit Helmut Gumnior] (1970), w: M. Horkheimer,Vorträge und Aufzeichnungen 1949-1973, w: Gesammelte Schriften, hrsg. von A. Schmidt und G. Schmid Noerr,t. 7, Frankfurt a. M. 1985, s. 401.81 M. Horkheimer, Jenseits der Fachwissenschaft. Adorno zum 60. Geburtstag (1963), t: M. Horkheimer, Vorträgeund Aufzeichnungen 1949-1973, w: Gesammelte Schriften, hrsg. von A. Schmidt und G. Schmid Noerr, t. 7,Frankfurt a. M. 1985, s. 263.82 M. Horkheimer, Die Sehnsucht nach dem ganz Anderen. [Gespräch mit Helmut Gumnior] (1970), w: M. Horkheimer,Vorträge und Aufzeichnungen 1949 - 1973, w: Gesammelte Schriften, hrsg. von A. Schmidt und G. SchmidNoerr, t. 7, Frankfurt a. M. 1985, s. 398: „Marx ist meinem Gefühl nach vom Messianismus ... bestimmt worden”;por. M. Horkheimer, Die verwaltete Welt kennt keine Liebe. Gespräch mit Janko Musulin (1970), w: M. Horkheimer,Vorträge und Aufzeichnungen 1949-1973, w: Gesammelte Schriften, hrsg. von A. Schmidt und G. Schmid Noerr, t. 7,Frankfurt a. M. 1985, s. 382.83 M. Horkheimer, Wahrheit im Denken. Aus einer theologischen Diskussion (1968), w: Vorlesungsnachschriften,w: M. Horkheimer, Nachgelassene Schriften 1949-1972, w: Gesammelte Schriften, hrsg. von A. Schmidt und G. SchmidNoerr, t. 13, Frankfurt a. M. 1989, s. 102.84 Th. W. Adorno, w: M. Horkheimer und Th. W. Adorno, [Diskussionen über die Differenz zwischen Positivismusund materialistischer Dialektik] (1939), w: M. Horkheimer, Nachgelassene Schriften 1931-1949, w: GesammelteSchriften, hrsg. von A. Schmidt und G. Schmid Noerr, t. 12, Frankfurt a. M. 1985, s. 490-491.85 Th. W. Adorno, Drei Studien zu Hegel, w: Gesammelte Schriften, hrsg. von R. Tiedemann u. Mitwirkung vonG. Adorno, S. Buck-Morss und K. Schultz, t. 5, Frankfurt a. M. 1996, s. 318.86 M. Horkheimer, Theismus – Atheismus (1963), w: M. Horkheimer, Vorträge und Aufzeichnungen 1949-1973, w:Gesammelte Schriften, hrsg. von A. Schmidt und G. Schmid Noerr, t. 7, Frankfurt a. M. 1985, s. 184.