SPIS RZECZY

ZDRADA PIĄTA - PORZUCENIE KRÓLA KAROLA X GUSTAWAWśród tych, którzy uznali szwedzkiego najeźdźcę za swego władcę, niebyło już jednak Konstantego Pokłońskiego. Kilka dni przed proklamowaniemsamozwańczej unii opuścił Janusza Radziwiłła i ze sporym oddziałemżołnierzy litewskich wstąpił do armii elektora brandenburskiego i władcy PrusKsiążęcych Fryderyka I Wilhelma. Ten ostatni był lennikiem Jana Kazimierzai w przypadku wojny był zobowiązany przyjść Polsce z pomocą. Pruski książęnie dotrzymał jednak słowa i 17 stycznia 1656 roku uznał się za wasalaKarola Gustawa. Mało tego: podczas bitwy warszawskiej udzielił królowiszwedzkiemu pomocy militarnej – wysyłał mu do walki przeciw Polakomprawie taką samą liczbę żołnierzy, jaką dysponowali Szwedzi.Fryderyk Wilhelm stał się później jednym z sygnatariuszy traktatuz Radnot, przewidującego rozbiór Rzeczpospolitej – na mocy tego paktu miałymu przypaść Wielkopolska i Warmia. Scenariusz taki się nie ziścił, jednakkorzystając z osłabienia Polski Prusom Książęcym, udało się zrzucić lennoi uzyskać suwerenność.ZDRADA SZÓSTA - PORZUCENIE KSIĘCIAFRYDERYKA I WILHELMAWidząc, jak Prusy Książęce odwracają się od Rzeczpospolitej, KonstantyPokłoński postanowił w 1656 roku wypowiedzieć służbę elektorowibrandenburskiemu i wrócić do wojska litewskiego, po raz trzeci stając siępoddanym Jana Kazimierza. W tym postanowieniu wytrwał do końca życia, conastąpiło w roku 1662. Nigdy nie odegrał już jednak znaczącej roli politycznej.W swoich licznych listach uzasadniał, dlaczego na końcu wybrał lojalnośćwobec Rzeczpospolitej. Otóż wrócił do „miłej i złotej ojczyzny”, gdyż tampanowała największa wolność. Miał miejsce co prawda ucisk prawosławnejludności ruskiej, ale był on nieporównywalny ze zniewoleniem, jakie niosłamoskiewska despotia.Dramatem pułkownika Pokłońskiego była jego polityczna samotność.W połowie XVII wieku był on bodaj jedynym nosicielem idei białoruskiejpaństwowości. To, że taki pomysł mógł się w ogóle pojawić na areniemiędzynarodowej, było wynikiem załamania się ładu pokojowego i konfliktówzbrojnych. Podobna sytuacja powtórzy się dwukrotnie w XX stuleciu –po upadku imperium Romanowów i po rozpadzie Związku Sowieckiego.Wówczas także pojawi się projekt proklamowania białoruskiej niepodległości.Powtórzy się jednak dylemat samotności elit. Różnica polega na tym, że o ilew 1655 roku Pokłoński był tylko jeden, o tyle w latach 1917-1920 działaczy