SPIS RZECZY

i utwierdzany na tym kursie przez stale wysokie poparcie może przyczynićnieobliczalnych szkód w umiłowanej gospodarce.KRÓLIKI MÜNZENBERGAW jaki sposób mogło dojść do takiej zapaści intelektualno-moralnejwśród polskiej inteligencji? Odpowiedź być może znajdziemy pod ręką,choćby u salonowego historyka Normana Daviesa, na kartach jego Europy:„Jedną z bardziej zdradzieckich form propagandy jest jednak ta, w którejprawdziwe źródła informacji są ukryte zarówno przed odbiorcami, jak i przedsamymi propagandystami. Ten rodzaj, zwany «propagandą sterowaną»,ma na celu zmobilizowanie sieci niczego nie podejrzewających «czynnychagentów», którzy przekazują zamierzone informacje tak, jakby działalispontanicznie. Udając zbieżność własnych poglądów z poglądami tychspośród społeczności odbiorców, których chce się pozyskać, oraz zaspokajającskłonności kluczowych jednostek, można w ten sposób cichcem stworzyćelitę opiniotwórczą. Jak się wydaje, taka właśnie była metoda wybranaprzez szefów propagandy Stalina, którzy – poczynając od lat dwudziestych –rozciągali swe pajęcze sieci w kręgu kulturalnych czołowych państw Zachodu.Głównym koordynatorem tej działalności był pewien pozornie nieszkodliwyniemiecki komunista, dawny kolega Lenina z czasów szwajcarskich, dawnytowarzysz Goebbelsa z Reichstagu, Willi Münzenberg (1889-1940). Pracującrazem z sowieckimi szpiegami, doprowadził do perfekcji sztukę publicznegouprawiania sekretnej działalności. To on skompletował listę elementówkampanii na rzecz «antymilitaryzmu», «antyimperializmu» i, nade wszystko«antyfaszyzmu», opierając ją na garstce podatnych milieux w Berlinie, Paryżui Londynie. Jego główne ofiary i główni rekruci, których sceptycy nazywali«towarzyszami podróży» (rosyjskie poputczik, angielskie fellow traveller,leninowskie «pożyteczni idioci» – przyp. GS), rzadko wstępowali do partiikomunistycznej i z pewnością bardzo by się oburzyli, gdyby im powiedziano,że są manipulowani. Byli wśród nich pisarze, artyści, redaktorzy, lewicowiwydawcy i starannie dobrane znakomitości – stąd Romain Rolland, LouisAragon, André Malraux, Heinrich Mann, Bertold Brecht (...). Ponieważ za nimiwszystkimi szły pochody naśladowców – nowicjuszy, zwanych «klubaminiewiniątek», następował efekt lawinowy, obrazowo zwany «hodowaniemkrólików». Ostateczny cel został jasno określony: «stworzyć na użytek zdrowomyślącego niekomunistycznego Zachodu dominujące przekonanie epoki:wiarę w to, że wszelkie opinie, które (...) przypadkiem służą celom Związku