#1(36)'13
#1(36)'13
#1(36)'13
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
marTlmsajuleba<br />
N1<br />
da<br />
kanoni<br />
Tebul StatebSi SeimuSaves `federaluri kompiuteruli sistemebis dacvis Sesaxeb~ kanonproeqti,<br />
romelic iTvaliswinebda sisxlissamarTlebriv pasuxismgeblobas iseTi qmedebebisaTvis,<br />
rogoricaa: kompiuterul sistemaSi cru monacemebis Seyvana, kompiuteruli mowyobilobebis<br />
ukanono gamoyeneba, fuladi saxsrebis mitaceba kompiuteruli teqnologiebisa da kompiuteruli<br />
informaciis meSveobiT da sxva. 8<br />
sabWoTa kavSirSi pirveli kiberSeteva 1979 wels, vilniusSi moxda. es kompiuteruli Tavdasxma<br />
qveyanas 78 584 rubli daujda. incidenti kompiuteruli danaSaulis saerTaSoriso siaSi Sevida<br />
da Semdgom, qveyanaSi kiberdanaSaulTa aTvlis wertilad iqca.<br />
Camoyalibda kiberdanaSaulis sxvadasxva saxe: bavSvTa pornografia _ kompiuteruli qselis<br />
gamoyeneba iseTi masalebis Seqmnisa da gavrcelebisaTvis, romelic seqsualur gavlenas axdens<br />
arasrulwlovan bavSvebze; kibergaTeTreba _ ukanonod mopovebuli fulis internet gadaricxva,<br />
wyarosa da mimRebis vinaobis dafarvis mizniT; kiberqurdoba _ qurdoba kompiuterisa da internet<br />
sivrcis meSveobiT; kibervandalizmi _ sainformacio bazebis ganadgureba da dazianeba, maTi<br />
moparvisa da gamoyenebis nacvlad; kiberterorizmi _ winaswarganzraxuli, Cveulebriv, politikurad,<br />
ideologiurad motivirebuli Zaladoba moqalaqeTa winaaRmdeg, kompiuteruli teqnologiebis<br />
gamoyenebiT an daxmarebiT.<br />
aRsaniSnavia, rom interneti Seiqmna imisaTvis, raTa erTmaneTTan kavSiri hqonodaT saxelmwifo<br />
organizaciebsa da universitetebs _ gaewia daxmareba mecnieruli gamokvlevebisaTvis. am<br />
qselis Semqmnelebi ar elodebodnen mis aseT gavrcelebas, Sedegad, internetis protokolis<br />
adreul specifikaSi usafrTxoebis moTxovna gaTvaliswinebuli ar yofila. 9<br />
1.2. `hakeri~ _ eleqtronuli dampyrobeli<br />
`hakeri~ (ingl. hacker, terminis fuZea to hack _ Wriloba, nakuw-nakuwad qceva) kompiuteruli<br />
programistebis gansakuTrebul jgufs ewodeba. 10 pirvelad, termini `hakeri~ 1960-ian wlebSi<br />
gaCnda da Semdeg, am sityvas mravali mniSvneloba gauCnda. adre igi gamoiyeneboda maRalkvalificiuri<br />
programistebis mosaxsenieblad. axla ki, am sityviT moixsenieben maT, vinc daukiTxavad<br />
iWreba sxvis kompiuterul sistemaSi. arsebobs mosazreba, rom hakeri `yvelafrismcodnes~ niSnavs.<br />
maT ise SeuZliaT Tqvens kompiuterSi SemoRweva, rogorc qurdebs _ saxlebsa da binebSi.<br />
amas isini kompiuterul sistemaSi specialuri xarvezebis gamoyenebiT _ programuli daucvelobiT<br />
aRweven.<br />
realur samyaroSi arsebobs uamravi susti wertili da uamravi gza, rom ganxorcieldes Tavdasxma.<br />
magaliTad, Tu terorists unda TviTmfrinavis afeTqeba, mas SeuZlia aitanos bortze<br />
bombi an esrolos raketa. hakers ki, romelic cdilobs SeaRwios korporaciul qselSi, SeuZlia<br />
Seutios brandmauers, veb servers, gamoiyenos modemuri kavSiri da sxva, hakerebisagan Tavdacva<br />
mxolod gansakuTrebuli aplikaciiT SeiZleba.<br />
2. kiberdanaSauli sazRvargareT<br />
kiberdanaSauli msoflio sazogadoebis samarTlian SeSfoTebas iwvevs, rac aqtualurs xdis<br />
sakiTxs sainformacio da sakomunikacio teqnologiebis ganviTarebis Tanmxlebi uaryofiTi<br />
movlenebis regulirebisaTvis. regulirebaSi, sxvasTan erTad, upirveles yovlisa, igulisxmeba<br />
samarTlebrivi regulireba, anu Sesabamisi saerTaSoriso da erovnuli sakanonmdeblo bazebis<br />
Seqmna, 11 raTa kompiuterul danaSaulTan brZola erTi mxriv, gaadvildes, xolo meore mxriv,<br />
124