#1(36)'13
#1(36)'13
#1(36)'13
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
marTlmsajuleba<br />
N1<br />
da<br />
kanoni<br />
liqtis dros, kulturuli faseulobebis dacvis saerTaSorisosamarTlebrivi garantiebi,<br />
ganzogadebulia is normebi, romlebic gamonaklis SemTxvevebSi, Sinaarsobriv SezRudvebs eqvemdebareba<br />
saxelmwifoTa saerTaSoriso praqtikaSi da metnaklebad gasaziarebelia.<br />
1. SeiaraRebuli konfliqtis dros kulturuli faseulobebis dacvis<br />
saerTaSoriso samarTlebrivi wyaroebi<br />
a. liberis kodeqsi. 1863 wels, gamoqveynda kongresmen frensis liberis Sedgenili da aSS-is<br />
kongresis mier miRebuli, saomari moqmedebebis yvela aspeqtis momcveli wesebi _ `instruqciebi<br />
aSS-is savele samxedro SenaerTebisaTvis~ (brZaneba <strong>#1</strong>00 samwyobro nawilebisaTvis), romelic<br />
dRes liberis kodeqsis saxeliTaa cnobili. instruqciaSi zogadi normebis saxiT, pirvelad aris<br />
miTiTebuli saomari moqmedebebis dros kulturuli faseulobebis dacvis aucileblobis<br />
Sesaxeb. miuxedavad imisa, rom liberis instruqciebis iuridiuli Zala vrceldeboda mxolod<br />
aSS-is SeiaraRebul Zalebze, misi ZiriTadi principebi SeiTvisa saerTaSoriso samarTlis mecnierebam<br />
da SemdgomSi, saerTaSoriso xasiaTis xelSekrulebebSi hpova asaxva.<br />
b. haagis 1899 da 1907 wlebis konvenciebi saxmeleTo omis kanonebisa da Cveulebebis Sesaxeb.<br />
saerTaSoriso doneze SeiaraRebuli konfliqtis dros kulturuli faseulobebis dacvis<br />
principebi pirvelad, haagis 1899 da 1907 wlebis konvenciebSi gvxvdeba, romlebic Seicavdnen<br />
meomar mxareTa mavaldebulebel specialur normebs garkveul obieqtTa dacvis uzrunvelyofisa<br />
da saomari mizniT gamouyeneblobis Sesaxeb. konvenciebSi xazgasmuli iyo kulturuli faseulobebis<br />
specialuri niSniT, sxva obieqtebisagan gamoyofis aucilebloba, rac mocemul normaTa<br />
upirobo Sesrulebas gulisxmobda.<br />
g. rerixis paqti/vaSingtonis xelSekruleba. 1929 wels, cnobilma rusma mxatvarma nikoloz<br />
rerixma, kulturuli Zeglebis dacvis Sesaxeb gamoaqveyna proeqti (SemdgomSi rerixis paqti),<br />
Sesavlis da oTxi muxlis saxiT, romelic universaluri xasiaTis saerTaSorisosamarTlebriv<br />
dokuments, kulturul faseulobaTa dacvis Sesaxeb yvela qveynisaTvis misaReb, saerTo principul<br />
winadadebebs warmoadgenda. 1935 wlis 15 aprils, TeTr saxlSi, panamerikuli kavSiris<br />
wevr saxelmwifoTa warmomadgenlebma, rerixis paqtSi Camoyalibebuli debulebebis gaziarebis<br />
Semdeg, saerTaSoriso doneze, xeli moaweres xelSekrulebas da am saxelmwifoTa SeTanxmebas<br />
`vaSingtonis xelSekruleba~ ewoda, xolo saerTaSorisosamarTlebriv literaturaSi `rerixis<br />
paqtis~ saxelwodebiTac moixsenieba. haagis zemoaRniSnuli konvenciebisagan gansxvavebiT, `va-<br />
Singtonis xelSekrulebaSi~ Camoyalibebuli msjelobiT, romelic garkveul principebs, normebs<br />
da faseulobebs eyrdnoba, kulturuli faseulobebis dacvis meqanizmebi gaazrebulia aramarto<br />
SeiaraRebuli konfliqtis, aramed mSvidobianobis drosac. rerixis paqti, rogorc regionuli<br />
xasiaTis dokumenti, kulturul faseulobaTa dacvas, daTqmis gareSe iTvaliswinebs. aRsaniSnavia,<br />
rom saerTaSoriso samarTalSi aqtma pirvelad da kategoriulad daadgina am faseulobebis<br />
dacvis prioritetuloba.<br />
d. SeiaraRebuli konfliqtis dros kulturuli faseulobebis dacvis Sesaxeb haagis 1954<br />
wlis konvencia 1 gaeros egidiT momzadebuli, iuneskos pirveli saerTaSorisosamarTlebrivi<br />
aqti da universaluri saerTaSoriso xelSekrulebaa, romelSic SeiaraRebuli konfliqtis dros<br />
kulturul faseulobaTa dacvis Sesaxeb inkorporirebuli normebia Tavmoyrili. konvencia<br />
efuZneba ideas, rom kulturuli memkvidreobis dacva ar aris mxolod im saxelmwifos movaleoba,<br />
romlis teritoriazec es simdidrea moTavsebuli, aramed es kulturuli faseulobebi mTeli<br />
msoflios sakuTrebas warmoadgens da saWiroa maTi saerTaSoriso dacviT uzrunvelyofa. am<br />
28