Di-Tim-Le-Song-Viktor-E.-Frankl

này, thường là về bản tính quả cảm, chứng minh rằng con người có thể
vượt qua sự vô cảm và kiềm chế sự tức giận. Con người có thể giữ
vững sự tự do về tinh thần, sự độc lập về tâm trí, ngay cả trong những
điều kiện tồi tệ do căng thẳng về tinh thần lẫn thể chất.
Chúng tôi, những người đã sống trong trại có thể nhớ đến những
người đã đi bộ qua các dãy nhà để động viên những người khác, chia sẻ
với họ mẩu bánh mì cuối cùng của mình. Có thể họ chỉ có vài người,
nhưng điều đó cũng đủ để chứng minh rằng người ta có thể lấy đi của
một người mọi thứ, chỉ trừ một điều: sự tự do - sự tự do trong việc lựa
chọn thái độ sống trong bất kỳ hoàn cảnh nào, và sự tự do lựa chọn
hướng đi của mình.
Và luôn có những lựa chọn mà ta phải quyết định. Mỗi một ngày, mỗi
một giờ thường đem đến cho ta cơ hội để đưa ra quyết định, quyết định
về việc bạn sẽ khuất phục hay ngẩng cao đầu trước những thế lực đang
đe doạ cướp đi con người thật của bạn, cướp đi sự tự do bên trong của
bạn; quyết định về việc bạn có trở thành trò đùa của hoàn cảnh, chối bỏ
sự tự do và phẩm giá của mình để bị nhào nặn thành hình nhân tiêu biểu
cho phận tù hay không.
Theo quan điểm này, các phản ứng tâm lý của người tù trong trại
dường như xuất phát từ chính bản thân họ hơn là từ tác động của những
điều kiện nhất định về vật chất và xã hội. Thậm chí ngay cả các điều
kiện như thiếu ngủ, thiếu ăn và các kiểu căng thẳng thần kinh có thể gợi
ý rằng người tù bị buộc phải phản ứng theo những cách nhất định thì
trong phân tích cuối cùng, rõ ràng người tù trở thành loại người nào là kết
quả từ quyết định bên trong của họ, chứ không đơn thuần chỉ là kết quả
từ ảnh hưởng của hoàn cảnh sống trong trại. Vì vậy, về cơ bản, bất cứ
ai cũng có thể quyết định mình sẽ trở thành người như thế nào về mặt
tinh thần và tâm hồn, ngay cả trong những hoàn cảnh như thế. Người ấy
vẫn có thể giữ lại phẩm giá của mình, dù là ở trong trại tập trung.
Dostoevski đã nói rằng: “Chỉ có một điều mà tôi sợ: không xứng đáng với
những đau khổ của mình”. Những lời này thường hiện lên trong đầu tôi
sau khi tôi quen biết những người mà cách cư xử ở trại, sự chịu đựng và
cái chết của họ đã xác nhận một điều rằng sự tự do còn lại bên trong tâm
hồn không thể mất đi. Mọi người có thể nói rằng họ đã xứng đáng với