Di-Tim-Le-Song-Viktor-E.-Frankl

người tù xứng đáng được xem như một điểm son đáng kể. Ngược lại,
việc một người tù đối xử với các bạn của mình tệ bạc là một điều cực
kỳ đáng khinh. Rõ ràng tù nhân khinh bỉ những người như vậy, trong khi
họ thực sự xúc động trước lòng tốt, dù là nhỏ nhất, của bất kỳ một
người lính canh nào. Tôi vẫn nhớ cảm giác của mình khi một quản đốc
lén cho tôi mẩu bánh mì mà tôi biết anh ấy phải để dành từ khẩu phần ăn
sáng của mình. Lúc đó, không phải mẩu bánh mì ấy khiến tôi xúc động
và bật khóc mà chính vì một “điều gì đó” rất nhân văn mà anh ấy đã trao
cho tôi - trong lời nói và cách nhìn kèm với món quà.
Từ tất cả những điều này, chúng ta có thể thấy rằng có hai loại người
trên thế giới này, và chỉ có hai loại người ấy mà thôi: “loại” người tốt và
“loại” người xấu. Cả hai loại người này đều có thể bắt gặp ở mọi nơi;
họ có mặt trong tất cả các nhóm xã hội. Không có nhóm nào bao gồm
toàn người tốt và cũng không có nhóm nào chỉ toàn những người xấu cả.
Như vậy, không có nhóm nào là “thuần chủng” - và bởi vậy đôi khi người
ta thấy có một người tử tế trong số lính canh.
Cuộc sống trong trại tập trung đã mở toang tâm hồn con người và phơi
bày những điều sâu thẳm nhất. Chẳng ngạc nhiên sao khi trong những
điều sâu thẳm ấy, chúng ta một lần nữa lại nhìn thấy những đặc tính của
con người mà bản chất thật sự của nó là sự hoà trộn giữa cái tốt và cái
xấu? Sự phân hoá tốt xấu, vốn diễn ra xuyên suốt trong đời sống nhân
loại, đã đạt tới chỗ sâu sắc nhất và càng trở nên rõ ràng ở ngay dưới đáy
vực mà trại tập trung đã mở ra.
Và giờ đây là giai đoạn cuối của tâm lý người tù ở trại tập trung - tâm
lý của những người tù sau khi đã được trả tự do. Để miêu tả về những
trải nghiệm này, chúng tôi sẽ thuật lại vài chi tiết về buổi sáng mà lá cờ
trắng được kéo lên cổng trại sau nhiều ngày căng thẳng tột độ. Trạng
thái căng thẳng chờ đợi cuối cùng cũng được thay thế bằng cảm giác nhẹ
nhõm. Nhưng nếu có ai đó nghĩ rằng chúng tôi đã điên lên vì vui sướng thì
họ đã lầm. Vậy thì mọi sự diễn ra như thế nào?
Đám tù nhân chúng tôi mệt mỏi lê bước đến cổng trại, bối rối nhìn
xung quanh và nhìn nhau đầy nghi ngại. Rồi chúng tôi mạo hiểm tiến
thêm vài bước ra khỏi cổng. Lần này không có mệnh lệnh nào quát vào
chúng tôi và chúng tôi cũng không cần hụp đầu né tránh những làn roi