Di-Tim-Le-Song-Viktor-E.-Frankl

thấy chúng tôi đang vượt qua đau khổ một cách đầy kiêu hãnh - chứ
không phải khốn khổ - và biết cách chết kiêu hãnh ra sao.
Và cuối cùng tôi nói về sự hy sinh của chúng tôi và ý nghĩa của sự hy
sinh ấy. Bản chất của sự hy sinh này không hề có ý nghĩa trong một thế
giới bình thường, thế giới của những thành công vật chất. Nhưng trong
thực tại, sự hy sinh của chúng tôi không vô nghĩa. Những ai có niềm tin
vào tôn giáo thì sẽ dễ dàng hiểu được điều tôi đang nói. Tôi kể cho mọi
người nghe câu chuyện về một người tù trên đường đến trại đã có lời
nguyện cầu với Thượng Đế rằng hãy để những đau khổ và cái chết của
anh ấy cứu được những người mà anh ấy yêu thương khỏi kết cục đau
đớn. Đối với người này, sự chịu đựng và cái chết là có ý nghĩa; đó là sự
hy sinh mang ý nghĩa sâu sắc nhất. Anh ấy không muốn chết vô ích.
Không một ai trong chúng ta muốn điều ấy.
Mục đích của những lời tôi nói là để tìm ra một ý nghĩa đầy đủ cho
cuộc sống của chúng tôi, trong tương lai và ở ngay tại nơi đó - trong dãy
lều ấy và trong tình trạng vô vọng ấy. Và tôi thấy những cố gắng của
mình đã thành công. Khi có điện trở lại, tôi thấy những con người tội
nghiệp bước khập khiễng về phía tôi, cám ơn tôi với những giọt nước
mắt lăn dài trên má. Nhưng tôi phải thú nhận rằng rất hiếm khi tôi có can
đảm nói với bạn tù về những nỗi đau khổ như thế, và hẳn là tôi đã bỏ
qua nhiều cơ hội để làm điều ấy.
Chúng ta hiện đang ở giai đoạn ba trong chuỗi phản ứng tâm lý của
người tù: tâm lý của người tù sau khi tự do. Nhưng trước tiên, chúng ta
nên xem xét câu hỏi mà một chuyên gia tâm lý thường được hỏi, nhất là
khi người đó đã từng kinh qua hoàn cảnh này: Ông có thể nói gì về bản
chất tâm lý của những người lính canh trong trại? Làm sao con người
bằng xương bằng thịt có thể đối xử với đồng loại theo cách mà nhiều
người tù đã bị đối xử? Ai đã từng nghe những chuyện này thì sẽ giật
mình muốn biết về mặt tâm lý, vì sao những chuyện ấy lại có thể xảy ra.
Để trả lời câu hỏi này mà không đi quá nhiều vào chi tiết, có một số điều
cần được nêu ra:
Thứ nhất, trong số những người lính canh, có một số kẻ rất tàn bạo,
tàn bạo một cách bệnh hoạn.