magazyn

- AANGEW. IN HUNNE WYZE VAN OPVOEDING. 617
fchal van oorlogsbenden, midden onder de moeijelykfte
en gevaarlykfte Krygstochten, de pen opneemt, en
de zeden en gewoontens van alle die volken ondertusfchen
befchryft; de leggingen van alle die plaatfen op-<
teekent, en op welk eene wyze hy dezelve vermeefterd
had , naauwkeurig te boek fielt, en ons uit zyn leger
eene volkomene gefchiedenis van alle zyne verrichtingen
mededeelt met die juistheid eö voortreflykheid, als
men van eenen XENOPHON of POLYBIUS ZOU verwachten.
Wie kan zich verbeelden dat die voortreflyke
ftaatsmannen in één jaar verfcheidene boeken hebben
gefchreven, gelyk CICERO vier in het laatfte jaar zynes
levens, wanneer hy in de grootfte zorgen en belangens
was ingewikkeld, en hy zyn eigen val en dien van den
ftaat klaar genoeg bezefte; boeken, waarin over de gewigtigfte
onderwerpen, over ons waar geluk, over de
Wetten , over de plichten , over de natuur der Goden
gehandeld wordt, met die bevalligheid,wysheid en,dat
vernuft, dat zy zullen in weezen blyven, zo lang 'er
eenige fmaak heerscht onder het menschdom, als voor» ;
beelden van grootheid en volmaaktheid van 't menfehe-
^yk vernuft; boeken, aan welke wy Chriftenenmeeren»
deels te danken hebben , dat wy van de naare tyden
der onweetendheid, dweepzucht, vervolgingen end win*
gelandy zyn verlost geworden. Want waren onze voorvaderen
en eerfte hervormers niet verlicht geworden
door het leezen van deeze boeken , zo lagen wy mogelyk
nog in dezelfde duifterheid en onweetendheid gedompeld.
Gelukkig derhalven is het volk, by welke
zulke inftellingen en gewoontens plaats hebben, die gefchikt
zyn, om groote, verhevene, deugdzaame denkbeelden
den kinderen in te boezemen; en daar eer,
aanzien en hoogachting de vastge ftelde belooning is
voor