magazyn

OP VERKREGENE IN DE MENSCIIL. DEUGDEN. Sol
2. Het is veel gewooner, dat menfchen van een Hecht
karacter zich verbeteren, of goeden erger worden, dan
dat onbekwaamen geestig, of verftandigen dom worden.
De hoedanigheden van het verftand fchynen dus onveranderlyker,
meer in de organifatie, gegrond, en dus
minder voor eene vrywillige verbetering en volmaa- .
king vatbaar.
Verder; alle vlyt, die men aanwendt, om zyn verftand
te befchaaven of te verryken, ontftaat oorfpronglyk
uit de neigingen van den wil. Daar moet dus
eene rechte leiding van den laatften voorafgaan, eer de
mensch met yver aan zyne verlichting arbeidt. Men
fchryft daarom het deugdzaame, het welk in de verhevenere
vermoogens van den geest ligt, aan die neigingen
toe , welke de oorzaak zyn geweest van het
ftreeven naar dezelven: het zy deeze in gehoorzaamheid
jegens ouders en onderwyzers , in de begeerte
om zich voor het algemeen nuttig te maaken, of
in de veritandige zorge voor zyn eigen geluk beftaan.
3. Het doorzicht beftaat uit twee (tukken : uit het
natuurlyk, kleiner of grooter vermoogen, om begrippen
te vatten en te famen te ftellen: en vervolgens
uit het overleg, de opmerkzaamheid, en de geneigdheid
tot nadenken. Het laatfte is eigenlyk wat het
zedelyke in het doorzicht uitmaakt. Vermits het echter
met het eerfte zoo verknocht is , gelyk in alle gevallen
de eigenlyke deugd met de voorrechten van den
menfchen in het algemeen: kan men, wanneer dit doorzicht
geëischt of gepreezen wordt , niet altyd volkomen bepaalen
, welken van beiden men ten voorwerp heeft.
Het uitwerkfel van het geheel, verftandige handelingen
naamelyk, worden geacht en voorgefchreeven, zonder
dat