Erfgoededucatie - Vereniging van Nederlandse Gemeenten

ONTWIKKELINGEN
4.1 IN DE ERFGOEDSECTOR
Digitale ontsluiting van erfgoed
De digitale ontsluiting van erfgoed, die mede dankzij overheidssteun de laatste jaren goed op
gang komt, betekent dat erfgoed beter toegankelijk wordt voor een breed publiek. Als een eerste
kennismaking of voor kennisverdieping.
Musea, archieven, foto- en filminstituten, Regionaal Historische Centra en bibliotheken presenteren
steeds vaker gedeelten van hun collecties via internet. Erfgoedobjecten zijn zo van historische
context te voorzien of binnen bepaalde thema’s te plaatsen. De gebruiker kan bijvoorbeeld vanuit
huis een online catalogus raadplegen en/of rechtstreeks toegang krijgen tot cultuurhistorische
bronnen en objecten. Digitale kennismaking kan ertoe leiden dat mensen de stap maken naar de
erfgoedinstelling zelf, bijvoorbeeld om daar die prachtige vaas of dat middeleeuwse handschrift
met eigen ogen te bekijken. Overigens heeft niet elke erfgoedinstelling al een eigen website;
vooral de kleinere ontbreekt het daartoe vaak aan expertise en financiën.
Binnen de erfgoedinstelling zelf kunnen virtuele presentaties een bezoek vereenvoudigen of verrijken
en bezoekers een blik bieden op niet geëxposeerd materiaal. Ook archeologische opgravingen
zijn via een webcam voor een groot publiek open te stellen. Deels uit oogpunt van behoud,
deels om kwetsbaar materiaal toch voor gebruik beschikbaar te maken, gaan veel instellingen er
toe over delen van hun verzameling over te zetten op digitale bestanden.
Samenwerking Regionaal Historische Centra
Het beleid van de overheid is er sinds enkele jaren op gericht (collecties van) archieven voor
een breder en groter publiek toegankelijk te maken. Het ministerie van OCW stimuleert daartoe
bovengemeentelijke samenwerking tussen archieven onderling en met andere cultuurhistorische
publieksinstellingen zoals bibliotheken. Deze nieuwe samenwerkingsverbanden worden ‘Regionaal
Historische Centra’ (RHC’s) genoemd. Het ministerie streeft ernaar dat in ieder geval in elke
provinciehoofdstad het daar aanwezige rijksarchief opgaat in of deelneemt aan een RHC.
Een RHC verstrekt niet alleen informatie over de eigen collectie, maar ook over andere bronnen in
de regio. Omdat een RHC een breder publiek wil bereiken, is er aandacht voor nieuwe doelgroepen,
zoals het onderwijs. Een belangrijk aandachtspunt is ook het digitaal beschikbaar maken van
bronnen. In Utrecht, Zuid-Holland, Zeeland, Overijssel, Gelderland, Friesland, Groningen en Flevoland
zijn al RHC’s gerealiseerd. In de andere provincies lopen RHC-trajecten. (www.minocw.nl/rhc)
Dagelijks leven en oral history
Steeds meer mensen hebben belangstelling voor geschiedenis. Meer dan naar politieke ontwikkelingen
en historische figuren gaat daarbij de interesse uit naar het dagelijks leven in vroeger eeuwen.
Wonen, werken, kleding, voedsel, bouwen, feesten... hoe ging dat? Juist deze geschiedenis
van gewone mensen en hun dagelijkse dingen is bij uitstek het terrein van de erfgoededucatie.
Een tweede belangrijke ontwikkeling is de aandacht voor oral history: mondeling overgedragen
verhalen en gebeurtenissen. Het gaat hierbij om persoonlijke ervaringen of herinneringen die de
geschiedenisboeken meestal niet halen. Vaak is er een zeker gevoel van urgentie: om oral history
voor latere generaties te kunnen bewaren moet deze worden opgetekend zolang er mensen zijn
die over een bepaalde periode of gebeurtenis kunnen vertellen. Dit geldt bijvoorbeeld voor mensen
die de Tweede Wereldoorlog hebben meegemaakt, maar evengoed voor de eerste generatie
migranten.
Living history
In erfgoededucatie en cultuurtoerisme wordt volop geëxperimenteerd met vormen van levende
geschiedenis. De hedendaagse (cultuur)consument verwacht namelijk naast informatie vooral
‘beleving’. Het naspelen (re-enactment) van historische gebeurtenissen is populair en zelfs een
sterk groeiende vorm van vrijetijdsbesteding. Op een aantal plaatsen is living history een onderdeel
van het totale programma, zoals op het VOC-schip de Batavia in Lelystad en in geschiedenispark
Archeon in Alphen aan den Rijn. Utrecht had in 2005 de primeur van het eerste grote living
history festival; 150 acteurs brachten als chirurgijns en kruidenvrouwtjes de stad terug naar de
‘medische prehistorie’.
Het Landelijk Platform voor Levende Geschiedenis (www.lplg.nl) is een overkoepelend orgaan
voor Nederlandse verenigingen die zich bezighouden met levende geschiedenis en het naspelen