Erfgoededucatie - Vereniging van Nederlandse Gemeenten

INLEIDING
Elke gemeente heeft erfgoed. In de gebouwde omgeving maken monumenten en ruimtelijke
patronen het verleden zichtbaar. Objecten in musea tonen een staalkaart van menselijke kunst en
cultuur. Archieven vormen het geheugen van een plaats en de bodem draagt allerlei sporen van
menselijke activiteit. Elke plaats heeft orale tradities en gebruiken die van generatie op generatie
worden doorgegeven. Nieuwe inwoners uit alle windstreken brengen hun eigen erfgoed in.
In het behoud en beheer van erfgoed – dat wat we de moeite waard vinden om te bewaren en
door te geven – neemt de gemeente een belangrijke plaats in. Bemoeienis met erfgoededucatie
is er veel minder, maar daar begint verandering in te komen. Steeds meer gemeenten zien in dat
erfgoededucatie het lokaal aanwezige erfgoed letterlijk toegankelijk kan maken voor inwoners
van alle leeftijden en uit alle lagen van de bevolking. Dit strookt met het door Rijk, provincies en
gemeenten gedragen beleid dat meer mensen moeten ‘meedoen’ aan kunst en cultuur. De basis
daarvoor wordt gelegd door cultuureducatie in het onderwijs. Leren met en door erfgoed blijkt
bovendien een goed hulpmiddel in het gewone onderwijsprogramma. Maar ook buitenschools
moeten kinderen, jongeren en volwassenen de kans krijgen kunst en erfgoed te leren ontdekken
en waarderen.
Daarnaast groeit het inzicht dat erfgoed als tastbaar verleden kan bijdragen aan het ontwikkelen
van historisch besef, begrip van waarden en tradities en waardering voor de eigen leefomgeving.
In die zin kan erfgoededucatie een – zij het bescheiden – bijdrage leveren aan meer algemene
maatschappelijke doelstellingen als sociale binding en burgers betrekken bij de ruimtelijke ontwikkeling
van hun woonplaats.
Met een heldere, aantrekkelijke presentatie van erfgoed voor toeristen en recreanten kan erfgoededucatie
ook in de economische dynamiek van een gemeente een rol spelen.
Kortom: erfgoededucatie raakt aan tal van gemeentelijke beleidsterreinen.
De grootste uitdaging voor gemeenten is lokaal en vaak ook regionaal de krachten te bundelen,
zodat de gezamenlijke inspanning vanuit het erfgoedveld en andere betrokken sectoren een
duidelijke meerwaarde krijgt voor het onderwijs, de eigen inwoners en bezoekers van buiten.
De beleidshandreiking Erfgoededucatie ondersteunt gemeenten daarbij, als hulpmiddel voor
het ontwikkelen van een samenhangend, gemeentelijk erfgoededucatiebeleid. Dat begint met
het formuleren van een eigen visie op erfgoededucatie en loopt via een doordachte analyse van
vraag en erfgoedaanbod naar het optimaal inzetten en evalueren van beleidsinstrumenten. Dit in
samenwerking met het lokale erfgoedveld en ondersteunende instellingen zoals erfgoedhuizen,
met oog voor zowel landelijk beleid als ontwikkelingen in de regio.
Erfgoed vertelt het verhaal van een gemeente. Met deze handreiking kunnen lokale overheden
dat verhaal een plaats geven in de beleidspraktijk van vandaag en morgen.
De beleidshandreiking Erfgoededucatie is een initiatief van Stichting Erfgoed Actueel, de Vereniging
van Nederlandse Gemeenten en het Overleg Provinciale Erfgoedinstellingen Nederland (OPEN). De
uitgave kwam mede tot stand met steun van het Cultuurfonds Bank Nederlandse Gemeenten en het
ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.