Erfgoededucatie - Vereniging van Nederlandse Gemeenten

len. Na 2005 zal het Rijk de ontwikkeling van cultuurprofielscholen blijven stimuleren, ditmaal via
gerichte ondersteuning van initiatief vanuit het veld (helpdesk, keurmerk e.d.) 28 (www.kpcgroep.
nl/cultuurprofielscholen).
5.1.4 Nieuwe middelen voor cultuureducatie
Vanaf augustus 2006 kunnen zowel culturele instellingen als scholen fondsgelden aanvragen in
het kader van een speciale regeling voor cultuureducatie in het primair en voortgezet onderwijs.
Dit extra geld is ondergebracht bij de Mondriaan Stichting en het Fonds voor Amateurkunst en
Podiumkunsten. Gezamenlijk steunen deze fondsen voorbeeldstellende educatieve projecten op
het gebied van alle kunstdisciplines en erfgoed. Subsidievoorwaarden zijn: samenwerking tussen
culturele instellingen en scholen voor primair of voortgezet onderwijs en een project van landelijk
belang.
Erfgoededucatie: product van lokale samenwerking
Om basisscholen en erfgoedaanbieders binnen een gemeente om de tafel te krijgen
ging in 2004 ‘ Erfgoed à la Carte’ van start, een landelijk stimuleringsproject van Erfgoed
Actueel, opgezet in samenwerking met SLO. Kern van het concept is het creëren of verstevigen
van samenwerkingsverbanden tussen basisscholen en erfgoedinstellingen. Dit als
solide basis voor het lokaal ontwikkelen en verankeren van een doorgaande leerlijn erfgoededucatie
in het primair onderwijs. Trekkers en penvoerders van de plaatsgebonden
projecten zijn onderwijsbegeleidingsdiensten, erfgoedhuizen, maar ook gemeenten. In
2005 gingen verspreid over het land 15 samenwerkingsverbanden van start. De verwachting
is dat deze zo nuttig blijken dat ze ook als de stimuleringssubsidie van Erfgoed à la
Carte na 2007 eindigt overeind zullen blijven. ∆ Zie ‘Reizen in de Tijd
Een project met een vergelijkbare doelstelling wordt onder de naam Erfgoedspoor verzorgd
door het Erfgoedhuis Zuid-Holland. Het Erfgoedhuis legt contact met basisscholen
en erfgoedinstellingen binnen een gemeente om uiteindelijk te komen tot meerjarenafspraken
over een aanbod waarin alle partijen zich kunnen vinden. Eindresultaat is een
programma waarbij elke leeftijdsgroep van de basisschool een ander erfgoedproject in
de eigen omgeving doet.
Dat samenwerking binnen een gemeente ‘werkt’, blijkt ook uit het succes van het al langer
lopende project Museum & School voor basisscholen in de regio Leiden. Gekoppeld aan
een voorbereidende en afsluitende les op school bezoeken leerlingen elk schooljaar een
andere instelling, waardoor ze bij het verlaten van de basisschool kennis hebben gemaakt
met een breed aanbod aan erfgoed. Museum & School Leiden is, in een andere vorm, ook
beschikbaar voor het voortgezet onderwijs. (www.museumgroep.nl)
Op basis van het Leidse model zijn op verschillende plaatsen in Nederland soortgelijke
programma’s ontwikkeld, waaraan naast musea ook andere erfgoedinstellingen
deelnemen.
5.2 Erfgoed inpasbaar in het reguliere onderwijsprogramma
Erfgoededucatie is in feite altijd ‘cultuureducatie’, maar heeft daarnaast ook een functie in het
onderwijs als het ontwikkelen van cultureel bewustzijn en cultuurparticipatie niet het hoofddoel
zijn. Werken met erfgoed kan lesstof verdiepen en verduidelijken door een relatie te leggen met
tastbare objecten, patronen en verhalen uit het verleden in de directe omgeving van de leerling
(omgevingsonderwijs). Zo is het mogelijk aan de hand van lokaal erfgoed – historische foto’s van
het centrum, oude gebruikvoorwerpen, een op het oog nietszeggend heuveltje – een link te leggen
met leerstof in het boek. Dat geldt bijvoorbeeld voor geschiedenis waar erfgoed een goede
kapstok is voor onderwijs volgens de tien tijdvakken van De Rooij (zie kader), voor aardrijkskunde,
maatschappijleer en beeldende vorming. Maar ook in vakken als taal, natuur en milieu, economie,
techniek en verzorging kan erfgoed een opstapje zijn naar nieuwe kennis en het oefenen van
vaardigheden. Daarnaast biedt erfgoededucatie veel mogelijkheden voor projecten en vakoverstijgend
onderwijs.
Erfgoededucatie komt niet bovenop het al volle lesprogramma, maar is vaak lesstofvervangend