Erfgoededucatie - Vereniging van Nederlandse Gemeenten

doorgaande leerlijn primair onderwijs
Erfgoed à la Carte
REIZEN IN DE TIJD
gemeente Tiel
In het kader van ‘Erfgoed a la Carte’ nam de gemeente Tiel het voortouw om bij basisscholen en
culturele instellingen de belangstelling te peilen voor een gezamenlijk te ontwikkelen erfgoedproject.
Het tastbare resultaat van dit initiatief heet ‘Reizen in de Tijd’: een veelzijdig erfgoedprogramma
in een doorlopende leerlijn voor leerlingen van negen basisscholen en twee scholen
voor speciaal onderwijs. Dit kon vorm krijgen nadat alle partijen het na een serie inventariserende
gesprekken eens werden over een inhoudelijk raamwerk, dat vervolgens op bestuursniveau werd
bekrachtigd. Van begin af aan werd er rekening mee gehouden dat het project niet alleen de
leerlingen moest aanspreken, maar ook hun leerkrachten. Coördinatie was in handen van onderwijsbegeleidingsdienst
Marant Educatieve diensten.
‘Reizen in de tijd’ is opgebouwd rond thematische lesbrieven - één voor elke leeftijdsgroep - die
in opklimmende moeilijkheidsgraad vanuit de lokale cultuurhistorie invulling geven aan het kerndoel
‘Oriëntatie op jezelf en je omgeving’. Een thema wordt ingeleid door liedjes, (voorlees)boeken
en audiovisueel materiaal uit een bijbehorende leskist. Daarop volgt een ‘ontdekking’: een excursie
in het Streekmuseum, het oude stadhuis of op een andere historische locatie in de stad. Ook het
Stadsarchief en de bibliotheek doen mee bij het samenstellen van de lesbrieven. Centrum voor de
kunsten De Plantage begeleidt tot slot de workshops waarin leerlingen de opgedane ervaringen
creatief verwerken.
Via deze reeks gaan de kleutergroepen zich bijvoorbeeld bezighouden met het thema ‘Wie ben
ik?’. Iedereen ziet er anders uit, leren ze: kijk maar naar je handen. Ook hoe je die handen gebruikt
in rituelen als bidden of begroeten zegt iets over je. Een handafdruk maken met eitempera, ‘verf
van vroeger’ besluit het spelen met verschillen en overeenkomsten. Groep 8 kijkt een stuk verder
om zich heen. Binnen het thema ‘Geweest, geworden!’ bekijken de leerlingen foto’s van het in puin
geschoten Tiel van vlak na de oorlog. Herkennen ze deze plekken? Met deze foto’s en die van de
huidige situatie gaan ze op pad om de locaties met eigen ogen te bekijken en nu zichzelf tegen
deze achtergrond te fotograferen. Een maquette van de geplande stadsontwikkeling maakt de
cirkel van verleden, heden en toekomst rond.
Bij het verlaten van de basisschool neemt iedere leerling zijn eigen Reizenboek mee, waarin acht
jaar erfgoedbeleving, variërend van Tielse perentaart en rapmuziek tot historische wandversiering
en wederopbouw is vastgelegd.
Meer informatie: www.erfgoedalacarte.nl.
middenbouw basisonderwijs
LEVEN IN DE MIDDELEEUWSE STAD
gemeenten in Utrecht/Gelderland
Aan de hand van tastbare overblijfselen in hun stad en in het plaatselijke museum leren basisschoolleerlingen
over het ontstaan van en het leven in de middeleeuwse stad. Ze ontdekken
daarbij hoe het verleden – in de vorm van monumenten, straatnamen en stadsstructuur – hun
woonplaats heeft gevormd tot wat deze nu is. Dit project, dat ‘Bouwen aan de Stad’ heet, is inmiddels
in vijf Utrechtse gemeenten voor het onderwijs beschikbaar. Het concept, ontwikkeld door
Erfgoedhuis Utrecht, is door Erfgoededucatie Gelderland als ‘Leven in de middeleeuwse stad’ vertaald
naar de situatie in zeven Gelderse gemeenten. In elke plaats participeren erfgoedinstellingen
als musea, archieven en soms ook heemkundekringen of historische verenigingen.
Thema’s die in het project aan de orde komen, zijn onder meer: bouwen, brandgevaar, ‘verstening’,
dagelijks leven, wonen, werken, kleding, eten, verdedigen en de middeleeuwse standenmaatschappij.
Een verhaal met een leeftijdsgenoot als hoofdpersoon neemt leerlingen mee terug naar de Middeleeuwen.
Na een voorbereidingsles op school bezoeken de leerlingen het historisch museum in
hun stad, waar zij objecten onderzoeken die in het verhaal aan de orde komen. Na de museumles
volgt nog een bezoek aan een monument in de stad dat met het verhaal te maken heeft of een
korte stadswandeling met middeleeuwse herkenningspunten. Leerlingen ervaren op die manier