Erfgoededucatie - Vereniging van Nederlandse Gemeenten

IN HET ONDERWIJS
Erfgoededucatie is een onlosmakelijk deel van cultuureducatie dat voor scholen hoog op
de agenda staat. Daarnaast is erfgoed een goed instrument om ‘gewone lesstof’ te verduidelijken,
omdat het een herkenbare relatie legt met de leefomgeving van leerlingen. Voor
elke vorm van erfgoededucatie in het onderwijs is samenwerking en afstemming tussen
scholen en erfgoedinstellingen van cruciaal belang. Gemeenten kunnen daarbij een rol
van betekenis spelen.
5.1 Rijk stimuleert doorlopende leerlijn cultuureducatie
In 1996 initieerde het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) het project Cultuur
en School. Dit heeft tot doel leerlingen van elke leeftijd en elk schoolniveau in aanraking te
brengen met kunst en cultuur. Van jongs af aan, in een (te ontwikkelen) doorlopende leerlijn van
basisschool tot eindexamen voortgezet onderwijs. In dit stimuleringsbeleid zijn gemeenten en
provincies belangrijke partners. Zij stellen zich onder meer tot taak structurele samenwerkingsrelaties
tussen culturele (erfgoed-)instellingen en scholen tot stand te brengen, informatie goed
toegankelijk te maken en de ontwikkeling van ‘vraaggestuurd’ aanbod te stimuleren.
Het belang van cultuureducatie werd in 2006 opnieuw onderstreept door het gezamenlijke advies
‘Onderwijs in cultuur’ van de Onderwijsraad en de Raad voor Cultuur. Dit bevat aanbevelingen
om de positie van cultuureducatie in het primair en voortgezet onderwijs verder te verstevigen.
De raden meldden de minister en staatssecretaris van OCW daarin onder meer dat zij educatie als
een van de kerntaken van culturele instellingen beschouwen. Uit het advies: ‘ Gezien het belang
van cultuur voor de samenleving is het belangrijk dat ieder individu onbelemmerd toegang heeft
tot het culturele aanbod. Cultuureducatie kan burgers toerusten met de benodigde culturele
competenties, zodat zij naar eigen keuze kunnen participeren in het culturele leven. 25
Omdat structurele aandacht voor cultuureducatie in het onderwijs in feite begint bij kennis en
enthousiasme van leerkrachten, wordt er al vanaf 2001 aan gewerkt om kunst- en erfgoededucatie
in het curriculum van de pabo’s te verankeren. Daarnaast is een leergang ‘cultuurcoördinator in
het primair onderwijs’ in ontwikkeling. Een cursus ‘intern cultuurcoördinator’ is nu al beschikbaar
voor leerkrachten in het primair onderwijs en educatief medewerkers van culturele instellingen.
Aangespoord door het succes van het project Cultuur en School–Pabo, startte in schooljaar 2004-2005
een pilot om ook bij lerarenopleidingen in het hoger en universitair onderwijs structurele aandacht
voor cultuureducatie te bewerkstelligen. In dit kader ontwikkelen een aantal lerarenopleidingen
plannen om studenten te leren duurzame relaties te creëren tussen scholen en culturele
instellingen. Voor de verbreding van dit project Cultuur en School-Lerarenopleidingen VO heeft het
ministerie van OCW extra middelen beschikbaar gesteld voor de periode 2005-2008. Beide projecten
worden begeleid door Cultuurnetwerk Nederland en Erfgoed Actueel.
5.1.1 Cultuureducatie in het basisonderwijs
Vanaf het schooljaar 2004-2005 ontvangt een toenemend aantal basisscholen van het ministerie
van OCW een schoolgebonden budget voor cultuureducatie van € 10,90 per leerling. Doel van deze
regeling is dat cultuureducatie een vaste plaats krijgt in het lesprogramma van de basisscholen. De
extra financiële steun moet basisscholen in staat stellen een eigen visie op cultuureducatie te ontwikkelen
en deze, in samenwerking met hun culturele omgeving, te vertalen in een concrete vraag
naar activiteiten. Om scholen die pas sinds kort meedoen hiervoor meer tijd te gunnen, besloot de
minister van OCW de Regeling Versterking Cultuureducatie in het primair onderwijs 2004-2007 met een
jaar te verlengen. Het geoormerkte budget voor cultuureducatie blijft nu van kracht tot het schooljaar
2008-2009. 26 Na die datum zal bedoelde bijdrage deel uitmaken van de overeengekomen
lumpsum financiering, die scholen de vrije keus laat in de besteding van hun financiële middelen.
Om de doelstelling van de Regeling te realiseren maakten het ministerie van OCW, de Vereniging
van Nederlandse Gemeenten (VNG) en het Interprovinciaal Overleg (IPO) een aanvullende
bestuurlijke afspraak. Ook dit flankerende beleid is met een jaar verlengd. Dat houdt in dat de
dertig grote gemeenten en alle provincies nog tot 2008 jaarlijks een geoormerkte bijdrage ontvangen
voor het stimuleren van netwerkvorming en het ondersteunen van scholen en culturele
(erfgoed)instellingen bij het ontwikkelen van visie en vraaggestuurd aanbod.
25 Onderwijsraad, Raad voor Cultuur
(2006) Onderwijs in Cultuur
25 Ministerie van OCW (2006) Voort-
gangsrapportage Cultuur en School